Posts tagged Marathi Laghukatha

गोजिरी

आज पहाटे-पासूनच घरं-दारं दिव्यांच्या रोषणाईत चमकत होती. दारात सुंदर-सुबक रांगोळ्या काढल्या जात होत्या. घराघरात उटणं, बदामतेल आणि मोती साबणाचा सुगंध दरवळत होता. चिल्ल्या-पिल्ल्यांची किलबिल आज लवकरच चालू झाली होती. कुणाच्या घरी घाई-गडबडीत करायच्या राहिलेल्या बेसनाच्या लाडवांची बांधणी चालली होती, कुणाच्या घरी शुचिर्भूत होऊन एखादे आजोबा पूजा मांडत होते, कुणाच्या घरी ७ च्या सूर्याला किलकिल्या डोळ्यांनी नमन करत दिवाळी-पहाट सुरु होत होती.

पण ह्या सगळ्याचं ‘गोजी’ ला काय? ती नेमाप्रमाणे पोलीस-स्टेशनच्या कुंपणाच्या आत एक कोपरा धरून, गाठोडं उशाशी घेऊन झोपली होती. ‘सद्रक्षणाय, खलनिग्रहणाय’ असा त्यांचा बाणा असल्यामुळे की काय त्यांच्यावर विश्वास ठेऊन ती रोज रात्री इथे येऊन झोपत असे. आधी कधीतरी, गावाच्या बस-स्टॅण्डवर झोपायची, तिथं… तिथं काय काय घडलं काय माहित!एकट्या बाईला कोणी कुठे थारा देतं का? ‘गोजी’ असली तरी ‘बाई’ च ती शेवटी.

पण इकडे देखील तो तिला शोधत आलाच. पोलीस-स्टेशन जवळ असून सुद्धा, त्याला ती सापडली. काळ्या रंगाचा, लाल डोळ्यांचा कुत्रा. तो गुरगुरत, भयानक टोकदार दात दाखवत, जीभ बाहेर काढून, लाळ टपकत थोड्या अंतरावर उभा होता. गोजी पळू लागली. जंगलात. झाडांमागे लपत ती पुढे जाऊ लागली. पळून पळून तिच्या पायातली शक्ती गेली होती. तिला तहान लागली होती. पण ती थांबू शकत नव्हती. तो मागेच होता. गोजी घाबरून मागे सुद्धा बघत नव्हती. तिला माहित होतं की त्याच्या लाल भयानक डोळ्यांत पाहिलं तर ती पूर्ण गोठून जाणार आणि तो तिच्यावर झडप घालणार. सगळी ताकद एकवटून ती पळू लागली, मोठ्ठी झाडं आणि त्यांचा खाली पडलेला पाचोळ्याचा ढीग, त्यातून पाय काढत पळता-पळता एका झाडाच्या मुळात ती अडखळली आणि पाचोळ्यात फस्सकन पडली. स्वतःला सावरून उठणार तेवढ्यात, कुत्र्याने झप्पकन तिच्यावर झेप घेतली. गोजीने डोळे गच्च मिटून घेतले.

“ए, उठगोजे.” कुणाची तरी लाथ तिच्या पायाला लागली. थरथरत्या पापण्या हळूच वर करून तिने पाहिलं, हवालदारीण बाई काठी घेऊन उभ्या होत्या.

“उठतीस का नाही? काय पाहिजे एक पेकाटात?” म्हणून त्यांनी काठी दाखवली. “चल, दिवाळीचं आवरायचं आहे आम्हाला इथलं. निघ.”

आज हवालदारीण बाई काठपदरी साडी नेसून आल्या होत्या. पोलीस-स्टेशन समोर रांगोळी काढायची म्हणून लवकर आल्या होत्या. गोजी आपलं गाठोडं घेऊन उठली. आणि पायात झिजलेलं पॅरागॉन चढवून पाय घसटत निघाली. पलटून हवालदारीण बाईकडं बघून ओशाळं हसली. तिच्या मनातआलं होतं, बाईंना सांगावं, “आज लिपिष्टिक लावून झाक दिसलायसा. ” पण ती बोलली नाही. गोजी बोलत नसे, अगदी थोडकं, गरजेपुरतं. १-२ शब्दांची वाक्यं. त्यापेक्षा जास्त बोलायला गेलं, तर तेवढ्या वेळासाठी तिला कोणी जवळ तरी उभं करून घ्यायला पाहिजे.

तिथून थोडं लांब सकाळी छोटा मोठा बाजार भरत असे, तिथे जाऊन ती थांबली. वडापाव – वाल्याची वाट बघत. त्याच्या गाड्याच्या जवळच एक झाड होतं त्याच्या मागे ती बसून राहायची. तो स्कुटीवरून आपल्या सामानाच्या पिशव्या घेऊन यायचा आणि स्टोव्ह पेटवून, तेल उकळलं कि एक छोटा वडा तळायचा तो देवासमोर ठेवायचा. आणि मग दुसरा वडा तळून कागदात घालून गोजीला द्यायचा. आणि आपल्या बसक्या आवाजात तिला सांगायचा, “निघ आता. गिऱ्हाईकाची वेळ झाली.”

आज खूप वेळ झाला वडापाव-वाला आला नाही. हवालदारीण बाई म्हणाल्या ‘दिवाळी आहे’, म्हणून आला नाही वाटतं. हवालदारीण बाईंकडं होती तशी गुलाबी रंगाची, हिरव्या काठापदराची साडी… “आपल्या वर बी चांगली दिसल” गोजीच्या मनात येऊन गेली. ‘त्याने’ आणून दिली होती एकदा, गुलाबी नव्हती, निळी होती. पण गोजीवर छान दिसत होती. उन्हाने रापलेल्या चेहऱ्यामागे कधी काळी एक गोमटा, कोवळा चेहरा होता. आगतिक होऊन स्वतःच कात्रीने कापून बारीक केलेल्या केसांची कधी काळी चोपून वेणी बसत असे. ‘त्या’ वाल्या गोजीवर छान दिसत होती ती निळी साडी. घरी मोठा आरसा नव्हता म्हणून त्याला घेऊन ती देवळात गेली. देवाला नमस्कार करायचं सोडून तिथल्या वर लावलेल्या मोठ्या आरशात ती स्वतःला निरखून पाहत राहिली.

‘फट-फट’ जोरात तिच्या कानाखाली वाजवल्या त्याने. आणि ती भानावरआली. नवीन सुटिंग-शर्टींग चं दुकान उघडलं होतं थोड्या अंतरावर, तिथल्या पोरांनी १००० ची माळ (फटाक्यांची) लावली होती. लांबून कोपऱ्यापासून एक-एक फटाका फुटत मोठा आवाज करत आणि धूर सोडत तिच्यच बाजूला येत होता. घाबरून ती उठली. तिला कुठल्या दिशेला पळून जाऊ कळत नव्हतं. तरुण पोरं जग जिंकल्याच्या अविर्भावात त्या ठिणग्या आणि धूर पाहत थांबली होती. गोजीची उडालेली धांदल त्यांचं अजून मनोरंजन करत होती.

आपलं गाठोडं घेऊन ती तिथून कशीबशी पळाली. पुढे जाऊन देवळापाशी जाऊन बसली. पोटात गलबलत होतं. खूप वेळ वाट पहिल्यानंतर एक कुटुंब दिवाळी-दिवशी देवी चं दर्शन घ्यायला आलं. ते आत गेले आणि देवळातला पुजारी बाहेर आला आणि त्याने गोजीला हाकललं. त्याचंही बरोबरच होतं म्हणा. इतक्या मंगलमयी वेळेस, लोकांनी प्रथमदर्शन देवाचं घ्यायचं की गोजींचं भंगलेलं तोंड पाहायचं? इकडे देवळात कुटुंबातल्या बाईने देवीला कुंकू वाहिलं. अगरबत्ती पेटवून, ओवाळून स्टॅण्डमध्ये खोचली. मनोभावे नमस्कार केला. सोबत आणलेला फराळ – करंजी, लाडू, चकल्या, चिवडा – भक्तिभावाने देवीला अर्पण केला. पोरांना नमस्कार करायला लावला आणि त्यांच्या डोक्याला अंगारा लावला. कुटुंबातल्या पुरुषाने मग नमस्कार केला, स्वतःला अंगारा लावला. कुटुंब बाहेर येऊन स्कूटर वर बसलं आणि देवळाबाहेर थांबलेल्या गोजीला वळसा घालून निघून गेलं.

गोजी धीटपणा करून पुन्हा देवळाच्या आवारात गेली. पोटात पडलेली आग आपसूक धीटपणा शिकवते. “खायला दे!” अशी जोराची हाक तिने दिली. देवीने सद्बुद्धी दिली की काय म्हणून, पुजाऱ्याने एक लाडू आणून तिच्या हातात टाकला. “चल आता चालती हो!” म्हणून हात उगारला. गोजीने तो लाडू झपकन मागे लपवला आणि तिथून पळाली. बाहेर येऊन एक कोपरा पाहून बसली. हातातल्या लाडवाकडं निरखून पाहू लागली. बेसनाचा लाडू! नेहमी फक्त खोबऱ्याचा तुकडा मिळतो देवळात मागितला की, आज देवीच्या घरी पण दिवाळी आहे वाटतं. लाडवाचा छोटा छोटा तुकडा करून गोजी नंबराच वेळ तो लाडूच घळला. मग तिथून उठून दुसरीकडे निघाली.

तिचा दिवस असाच असतो साधारण. एका ठिकाणी बसायचं, थोड्यावेळानं उठायचं आणि चप्पल घसटत दुसरीकडं जायचं. खायला मागण्यासाठी ती कधीघरांच्या गल्ल्यांमध्ये फिरायची नाही. तिथं जोगवा मागणाऱ्या बायका जातात. देवाच्या बायका त्या. गोजीला असं दारात कोणी उभं करून घेणार नाही. तिला कुठल्या देवाने धाडली नव्हती, पैसे/तांदूळ दिले नाही तर शाप देण्याची शक्ती तिला देवाने दिली नव्हती.  ती आपली खानावळीबाहेर, मेवाड-प्रेमच्या गाड्या-जवळ अशा गर्दीच्या ठिकाणी जाऊन थांबत असे. गिऱ्हाईक जाऊ नये म्हणून कोणी तरी पट्कन तिच्या हातात काहीतरी देऊन तिला पिटाळत असे. मग जो काही तुकडा मिळालाय तो घेऊन एखादा निर्मनुष्य कोपरा धरायचा. हातातलं खायचं आणि तिथेच डुलकी काढायची किंवा उठून चालत गावभर प्रदक्षिणा घालायची.

गोजीच्या आयुष्यातला प्रत्येक दिवस फारच मोठा असतो. सरता सरत नाही. अजून कसलं देणं बाकी होतं तिचं इथं की काळ पण घेऊन जात नव्हता. तिनं पत्नी-धर्म निभावला नाही बहुतेक, म्हणून असावं असं. की आई-बापाचं निमूटपणे ऐकलं नाही म्हणून असावं? बाईनं तोंड दाबून बुक्क्यांचा मार सहन करून संसार ओढायचा असतो, हे गोजीच्या मंद-बुद्धीला कुठून समजणार? आपलं बाई असणंच तिला खूप उशिरा समजलं होतं. घरी येणारा लांबचा चुलता तिला कुठं कुठं हात का लावतो ह्याचा उगम तिला कधी नीट झालाच नाही. रस्त्यानं येता-जाता पोरं शिट्टी का वाजवतात हे तिला कळलं नाही. घरात एक फुटका आरसा भिंतीत बसवलेला होता, त्यात बघण्या इतकी तिची उंची नव्हती. नाही तर ती दिसायला चांगली आहे, म्हणून शेजारचा मुलगा तिच्याकडे बघून हसतो हे तरी तिला कळालं असतं. असंच काही न कळता ती ‘कळत्या वयाची’ झाली. मग एक दिवस कोणीतरी लंगडत्या पायांचा माणूस घरी आला, सोबत ४ बायका – बापडे होते, गोजीला चांगली कापडं घातली होती आणि तो तिला आपल्या घरी घेऊन गेला. बायको म्हणून तिची काय कर्तव्य होती हे तिला कोणी कधी सांगितलं नाही, सांगितलं असलं तरी तिच्या अर्धवट मेंदूत ते शिरलंच नसेल. मग तिला आपली जबादारी जमत नाही म्हणून त्याने लाथा घातल्या आणि मुस्कटात लगावल्या तर कुठं चुकलं? हिने लगेच पळून जायचं घरातून? देवाच्यासाक्षीनं गळ्यात बांधलेल्या नवऱ्याला टाकून तिथून सुटली म्हणून तिलाही ‘जगण्याची’ शिक्षा मिळाली असावी.

पण गोजीसाठी आता ते सगळं पुसट झालं आहे. तिच्या मनावरचे सगळे व्रण- ज्यांनी दिले- त्यांच्या चेहऱ्यांसारखेच विरुन चालले आहेत. काही दिवसांपूर्वी आईचा चेहरा आठवत होता तिला, पण आता कधी डोळे बंद केले तर तिची नुसती आकृतीच दिसते तिला. तिची आई जीवंत आहे की नाही माहित नाही, पण गोजीच्या स्मृतीतून ती झिजत चालली आहे.ते एक बरं केलंय देवानं, बुद्धी कमी दिली. जास्त दिवस काही टिकत नाही मेंदूत, म्हणून मागे खाल्लेल्या ठेचांचा हिशेब ठेवून डोकं खराब होत नाही.
फक्त हा काळ्या रंगाचा, लाल डोळ्यांचा कुत्रा! हा काही पाठ सोडत नाही. आता एवढ्या लांब ह्या पडक्या घरात ती येऊन बसली, तरी तिचा माग काढत तो आलाच. तो गुरगुरत उभा राहतो आणि त्याचं ते हिडीस तोंड बघून गोजी एका ठिकाणी गोठून जाते. तिची शक्ती निघून जाते. ती हतबल होऊन तिथे पडून राहिली आणि डोळे गच्च मिटून घेतले. तो तिच्या जवळ आला. त्याचा तोंडातून टपकणारी लाळ गोजीच्या गालावर पडली. एक थेंब, दोन थेंब, तीन थेंब… मोठी धारच लागली.

सपसप पावसाच्या धारा सुरु झाल्या आणि गोजी जागी झाली. देवळापासून चालत चालत ती ह्या कमानी-पाशी कधी येऊन बसली आणि कधी तिचा डोळा लागला तिला आठवतही नव्हतं. जवळचं एक झाड शोधून त्याच्या आडोश्याला ती उभी राहिली. मातीचा सुंदर वास सुटला होता. गुदमरलेल्या ढगांना शेवटी वाटमोकळी झाली होती. पानांच्या आडून पाऊस अधे-मध्ये गोजीला भिजवत होता. टप-टप थेंबांनी झाडा समोर एक छोटं तळं बनवलं. गोजीने उजव्या हाताला पाहिलं, अचानक तिला लहानगी गोजी तिच्याकडे येताना दिसू लागली. लहानी गोजी कागदाची होडी घेऊन आली. त्या तळ्यात तिने ती होडी सोडली. डुलत डुलत जाणारी होडी पाहायला ही मोठी गोजी देखील चवड्यावर बसली. लहान गोजी हसत होती. होडीला वेग देण्यासाठी पाणी ढकलत होती. फस्सकन!! अंगावर मातकट पाण्याचा फवारा उडाला! आणि गोजी पुन्हा ह्या जगात आली. तळ्यातलं पाणी तिच्या अंगावर उडवून, धूम-धूम आवाज करत ती बुलेट नजरेआड सुद्धा झाली. आता हा संकेत होता तिथून उठून दुसरीकडे जाण्याचा. आडोसा शोधत शोधत गोजी दुसऱ्यादिशेला निघाली. पाऊस निवळला पण गोजी चालत राहिली. दिवस संपता-संपता ती एका गल्ली पाशी आली.

अंधार होऊ लागला तशा घराबाहेर दिव्यांच्या रांगा उजळू लागल्या. आकाश दिव्यांचारंगी-बेरंगी उजेड अंगणात वाऱ्याबरोबर नाचू लागला. तो झगमगाट पाहत गोजी कधी त्या कॉलनीमध्ये शिरली तिलाही कळलं नाही. एका घराबाहेर लहान मुलं फुलबाजे उडवत होते. त्यांच्याहसण्याचा किलबिलाट आणि फुलबाज्यांच्या सुंदर नक्षीदार ठिणग्या नजरेत भरून घेत ती थांबली. फुलबाजे संपले तशी गोजी त्या मुलांच्या नजरेस पडली, आणि तिचं अंधारातलं रूप पाहून ती पोरं किंचाळत घरात पळाली. “कोण आहे?” असं दरडावत एक पुरुष बाहेर आला. “एचल!” असं म्हणून त्याने हात उगारण्याचा इशारा गोजीला केला. ती मुकाट्याने तिथून निघाली. आता मात्र ती कुठे रेंगाळत थांबली नाही. मध्येच पोटातल्या कावळ्यांनी कलकलाट सुरु केला. सकाळी फक्त एक लाडूच मिळाला होता आज.

थोड्या अंतरावर एक घर दिसत होतं तिथं आकाशकंदील लागला नव्हता की लायटिंगची झगमग नव्हती. नुसता पोर्चवरचा बल्ब लागलेला होता.  त्या घराच्या कुंपणा पाशी ती गेली. गोजीला वाचता येत असतं, तर घराबाहेर लावलेली नावाची आणि पुढे असलेल्या PhD, MSc वगैरे पदव्यांची पाटी तिने वाचली असती. पण तिला त्याच्याशी कुठे देणं-घेणं होतं? फाटकातून आत पाहिलं, तर पोर्चमध्ये एकच तेलाची पणती चमकत होती. बारीक आवाजात रेडिओ वर लागलेलं गाणंही ऐकू येत होतं, “मुखी कुणाच्या पडते लोणी, कुणा मुखी अंगार… तू वेडा कुंभार…” म्हणजे घरात कोणीतरी आहे.

गोजीने “खायला वाढा” अशी जोरदार हाक दिली. कोणी बाहेर आलं नाही. धाडस करून गोजीने फाटक उघडलं आणि कुंपणाच्या आतल्या बागेत मधोमध उभे राहून अजून एक जोरदार हाक दिली, “खायलावाढा.”

“कोण ए?” असा वैतागलेला एक प्रश्न दारातून आला आणि मग कपाळाला आठ्या घातलेले एक आजोबा बाहेर आले. त्यांनी गोजीला पाहून कानातलं मशीन घातलं आणि विचारलं, “काय पाहिजे?”

“बाईस्नी सांगा. खायला दे.”

“कोण बाई नाही घरात.” असं अजून एक वैतागलेलं वक्तव्य करून काहीतरी पुटपुटत आजोबा घरात गेले.

गोजी मागे वळली. घरात बाई नाही, हा चिडका म्हातारा काय देणार तिला. ती फाटकातून बाहेर पडणार तेवढ्यात मागून आवाज आला. “थांब! हे घेऊन जा.” असं म्हणून एक बॉक्स त्यांनी बाहेर आणून ठेवला. “फराळ पाठवून उपकार करतायत. कशाला? आणतो की माझं मी मला पाहिजेते…” असं काहीसं पुटपुटत आजोबा आत जाऊ लागले. गोजी नं तो बॉक्स उघडला, त्यातली चिवड्याची पिशवी दातांनी फोडली, आणि हातात चिवडा घेऊन ती त्याचा बकाणा भरू लागली.

आजोबांनी मागे वळून पाहिलं आणि हातवारेकरत तिच्याजवळ आले. “अगं, अगं… कसं खाते आहेस? थांब मी ताट घेऊन येतो.”

गोजी त्यांच्याकडे दुर्लक्ष करून बकाणा भरत उभी राहिली. थोड्याच वेळात आजोबा ताट आणि कात्री घेऊन आले. फराळाच्या एक एक पिशव्या कापून ताटात ओतून त्यांनी व्यवस्थित वेगवेगळे वाटे केले. न राहवून एक बुंदीचा लाडू आपण ही खाऊन घेतला. “इथं बस आणि खा. उरलेलं घेऊन जा. थांब पिशवी आणतो.” म्हणून त्यांनी गोजीला पोर्चवर बसायला सांगितलं. काही मिनिटांनी ते एक मोठी पिशवी आणि पाण्याचा तांब्या घेऊन आले.

“जाताना ते फाटक नीट बंद कर.” असं म्हणून ते आत गेले आणि त्यांनी दार बंद करून घेतलं.

कित्येक दिवसांनी गोजीचं पोट तुडुंब भरलं. तांब्यातून थंडपाणी पिऊन तिच्या शरीरातल्या पेशी जणू भिजून स्वच्छ झाल्या. तिने नीट ताट आणि तांब्या दारा जवळ सरकावून ठेवला. बॉक्स एका कोपऱ्यात ठेऊन दिला आणि पिशवीत उरलेल्या गोष्टी घालून ती निघाली. सांगितल्याप्रमाणे फाटक नीट बंद करून बाहेर पडली.

घड्याळाचा काटा पुढे सरकला. हळू-हळू काही घरांच्या बाहेर लागलेल्या लायटिंगच्या माळा बंद झाल्या. पणत्या, मेणबत्त्या, दिवे विजले. आजोबांच्या घरातल्या लाईट्स देखील बंद झाल्या.

गोजी कुठे गेली नव्हती. थोडंसं लांब जाऊन सगळं सामसूम व्हायची वाट बघत होती. ती फाटक उघडून पुन्हा आजोबांच्या बागेत शिरली. थोडं इकडे तिकडे फिरून, आजोबा जागे तर नाहीत ह्याची खात्री केली. मग तिने भिंतीला लावलेला मोठा झाडू घेतला आणि खाली पडलेला झाडांचा पाचोळा गोळा करायला सुरुवात केली. थोडं-थोडं करत बागेच्या एका कोपऱ्यात पाचोळ्याचा मोठा ढीग बनला. एकदा फिरून तिने संपूर्ण बागेकडे पाहून घेतलं, बाग स्वच्छ झाली होती. तिने झाडू भिंतीला टेकवून ठेवला आणि जाण्यासाठी वळली तेवढ्यात फाटका जवळ तिला तो दिसला.
काळ्या रंगाचा, लाल डोळ्यांचा कुत्रा. तो गुरगुरत तिच्याकडे येऊ लागला. गोजी थबकली. पण ह्यावेळेस गोठून नाही गेली. कदाचित पोटभरलेलं असल्यामुळं तिला आज पायात ताकद जाणवत होती. तिने मुठीवळल्या आणि त्याला टक्कर द्यायला ती सज्ज झाली. त्याने आपले भयानक दात दाखवत तिच्यावर झडप घातली, पण जवळच्या झाडूने तिने त्याला उलटं पाडलं. तिथला एक मोठा दगड पूर्ण शक्ती निशी उचलला आणि त्या कुत्र्याच्या अंगावर फेकला. त्याचं डोकं ठेचलं गेलं आणि तो निपचित पडला. गोजी दबक्या पावलाने त्याच्या पाशी गेली, गोल फिरून तिने त्याला तपासलं. तो बेशुद्ध पडला होता. त्याचे पायधरून ओढत आणून त्याला गोजीने पाचोळ्याच्या फेकलं. मग पोर्चवरची पणती आणली आणि तो ढीग पेटवला.

काळ्या रंगाचा, लाल डोळ्यांचा कुत्रा त्या आगीत जळू लागला. गोजीला गगनभर आनंद झाला. हात पसरून आकाशाकडे बघत तिने गोल-गोल गिरक्या घेतल्या. आणि त्या जळणाऱ्या ढीगा जवळ मट्कन बसली. आगीच्या उबीने तिचे डोळे हळू हळू मिटू लागले. मिटता मिटता एक पुसटशी आकृती तिच्या जवळ येताना तिला दिसली. मगाशी ची लहानगी गोजी, कागदाची होडी घेऊन आली. आभाळाकडे नजर लावून जणू पावसाची वाटत पाहत गोजीला खेटून बसली. दूर कुठेतरी वीज कडाडल्यासारखा आवाज झाला, एक कळ सरसर करत गोजीच्या पायापासून हृदयापर्यंत गेली. पापण्या जड झाल्या. आणि जळणाऱ्या पाचोळ्याच्या ढीगाजवळ गोजी आडवी झाली.

काही क्षणांत ती तरंगत उठली. आपल्या शरीराकडे तिने पाहिलं. तिने गुलाबी रंगाची – हिरव्याकाठाची साडी नेसली होती. केसांची चोपून वेणी घालून गजरा लावला होता. गळ्यात सुंदर साज चढवला होता. तिच्या नाजूक अंगावर तो शृंगार उठून दिसत होता. वाऱ्याची एक झुळूक आली आणि गोजी तिच्या बरोबर वाहती झाली.

आज कोणी आकाशात बघितलं असतं, तर तिच्याकडे पाहून त्यांना कळालं असतं – तिचं नाव खरं तर ‘गोजिरी’ आहे. 

बंद गेटच्या मागे (Band Gatechya Mage)

बंद गेटच्या मागे असलेल्या बंद बंगल्यात नेमकं झालंय काय? पहिली-पासून ह्या शाळेत येते, आता सहावी आली, कद्धीच हा बंगला उघडला नाही आणि गेटपण उघडलं नाही. कोणी म्हणतं भूतबंगला हाय, पण म्याडम म्हणती भूत-बीत काय नसतं. वर्गातल्या ‘शितली’नं कुठंतर ऐकलं होतं की “करणी” केल्या कुणीतरी मग हिथं कोण ठरतच नाही, येईल त्यात कोण ना कोण मरतं. मग आता कोण येत नाही. बंद गेटच्या मागे बसलेल्या बंद बंगल्याचं गौडबंगाल काही तिला समजत नव्हतं.

शाळेतनं घरी जाताना पाठीवरची “सॅग” सांभाळत, ‘खुशी’ त्या गेटजवळ रेंगाळे.  तिच्या उंचीपेक्षा मोठं गेट. त्यावर चढून वाळलेल्या वेली, गेटच्या कुंपणावर आडव्या-तिडव्या पसरल्या होत्या- दारू पिऊन ‘पप्पा’ पसरत्यात तसं… घरी पोचून दप्तर टाकलं की ‘आंजी’ खेळायला बोलवायची. खरं आधी आईला भांडी घासून द्यायची, मग सरांनी गणितं सोडवून आणायला सांगितली होतीत, ती काय येत नाहीत… उद्या ‘सुप्री’ची वही घेऊन पावणे-बाराच्या सुट्टीत लिहायला लागणार. सगळी कामं आटपून आई झोपायला आली की खुशी तिला बिलगून झोपायची. आणि डोळ्यासमोर तो बंद गेटच्या मागे थकलेला बंद बंगला तरळायचा.

“किती पैशे लागत असतील गं?” खुशीने आईच्या पाठमोऱ्या आकृतीला विचारलं. बुधवारच्या बाजारला आई सकाळी निघायची बुट्टी घेऊन आणि तिच्या मागं खुशी पिशव्या घेऊन. चालताना तो वाटेत लागयचाच. “चाल पटपट” आई म्हणाली. ‘अभिजित’ तिसरीत होता, तो लहान आहे म्हणून त्याला बाजारला न्यायचं नाही. काल आई-पप्पांची भांडणं झालीत मग आई सकाळी वेळानं उठली. तिची कंबर दुखत होती म्हणून मग ‘खुशी’नंच चहा केला. पप्पा चहा पिऊन कप तिथंच ठेऊन गेले – कामावर. आज आईनं अभिजीतला थोडे पैसे दिले दुपारच्या सुट्टीत खायला. “सांग की गं आई…” तिच्यामागं चालायचं म्हणजे खुशीला पळावं लागे. “किती पैशे लागत असतील एवढ्या बंगल्याला?” आईनं प्रश्नाकडं केव्हाच दुर्लक्ष केलं होतं.

बंद गेटच्या मागे फसलेला बंद बंगला मोठा होता. आत किती खोल्या असतील? न्हाणी कसली असेल? चैत्रालीच्या घरी बघितलेला तसा किचनकट्टा असेल… केवढा मोठा बंगला आहे. किती माणसं राहतील? हातात रुपया घेऊन वारकेच्या दुकानात जात असताना तिच्या डोक्यात तो बंगलाच घुमत होता. रुपया काउंटर वर टेकवून तिने क्लिनिक प्लस चा शाम्पू मागितला. दुकानदारानं १ पुडी दिली. मागं केस कापायला शिंदेबाईकडं गेली होती तेव्हा ‘निरम्या’नं केस धुतले म्हणून शिंदेबाई रागावली होती. भुरकट झालेल्या डोक्यात खसाखसा खाजवत ती घरी परतली आणि अंघोळ करताना ती हाच विचार करत होती कि बंगल्यातली न्हाणी ह्यापेक्षा ४पट मोठी असेल.

बंद गेटच्या मागे धसलेल्या बंद बंगल्याने खुशीच्या डोक्यात मोठं घर केलं होतं. त्या घरात तो बंगला आता निवांत राहू लागला होता. विज्ञानाच्या म्याडम कायतर हवेच्या वजनाबद्दल आणि पाण्याच्या शीतबिंदूबद्दल सांगू लागल्या कि तो बंगला घरात यायचा. त्या घरातल्या कोपऱ्यातल्या चुलीवरचं गरम जेवण जेवायचा, शहाबादी फरशीवर जमखाना घालून झोपायचा, अंकांच्या ओळीतला लसावि-मसावि काढताना ‘खुशी’ची फजिती बघून हसायचा.

एक दिवस खुशीनं दुपारच्या सुट्टीत सॅग पाठीला लावली. वर्गातनं हळूच बाहेर पडली, एका ठिकाणी दोन वर्गाच्या मध्ये बोळ होता त्यात घुसली. पोरी बाहेर लंगडी-पळती, चिपरी च्या खेळात गुंगल्या होत्या. सुट्टी संपल्याची घंटा झाली मग सगळ्यांचा वर्गात जायला गलका झाला. थोडा वेळ जाऊ दिला आणि सगळीकडे सामसूम झाल्यावर ती बोळातनं बाहेर पडली. आणि तर्राट गेटकडं सुटली.  शिपाईमामा नुकतेच जेवून-खाऊन गेटजवळ जात होते, ते “ए थांब, थांब” म्हणतायत तोवर ती गेटवरून पार झाली आणि रस्त्याला लागली. धापा टाकत बंद गेटजवळ आली.

बंद गेटच्या मागे रुसलेला बंद बंगला तिने खूप वेळ न्याहाळला. वेली-झुडुपात लपलेल्या कुंपणाभोवती फिरून पारखला. डोक्यात बरीचशी गणितं केली, आज सगळ्यांची उत्तरं मिळाली. मग गेटजवळ जाऊन, इकडे-तिकडे पाहून, आपलं दप्तर उडी मारून गेटच्या आत टाकलं. पाचोळ्यात ते फस्सकन पडलं. मग वेलींचा हात पकडून ती कशी-बशी वर चढली, घाणेरीच्या झुडपाने तरी हाताला थोडं ओरबाडलंच. कुंपणावर उकिडवं बसून तिने दप्तराच्या बाजूला उडी मारली. तीसुद्धा पाचोळ्यात फस्सकन पडली. उठून उभी राहत तिने भुरट्या केसातून हात फिरवला, शाळेचा फ्रॉक झाडला, “सॅग” पाठीला लावून ती दरवाज्याजवळ गेली. बंद गेटच्या मागच्या बंगला बंद होता.  मोठं ‘टाळं’ ठोकून मुका बसला होता. मग खुशीनं फेरा घालायला सुरुवात केली. तिला वाटलं होतं तसंच झालं. बंगल्याच्या एका खिडकीची काच फुटली होती. त्यातून हात घालून तिने खिडकी चाचपली. लहानशी कडी तिने लहानशा हातांनी दात खाऊन उचकटली. खिडकीला गज फॅन्सी प्रकारातले होते त्यातून खुशीचं अंग सहज आत सरकलं. खिडकीतून ती आत उतरली आणि दबक्या पावलानं घर बघू लागली. न्हाणी जवळच्या बोळातल्या खिडकीतून ती उतरली होती, त्यामुळं जवळ दिसलेलं पहिलंच दार तिनं हळूच उघडलं तर ती न्हाणीचं होती. फट्टकन एक पाल खाली पडली आणि वळवळत कोपऱ्याला गेली. न्हाणी मोठी होती. खरंच ४पट मोठी होती, कदाचित ५पट पण असेल. आरश्याचा पारा उडला होता तर तिला आपला एक डोळा आणि अर्धा गालच नीट दिसला. तिने दार झाकलं आणि वळली तर फिस्सकन एक मांजर ओरडलं, जागच्या जागी जोरात उडी मारून गुरगुरत पळालं. मांजराच्या अचानक ओरडण्यानं जरा खुशी घाबरली पण मग तिला स्वैपाकघर दिसलं.  लई मोठा किचन-कट्टा होता, गॅस पण होता. ती मग दिवाणखान्यात आली. तिने मान वर केली, उंचच उंच भिंत गेली होती. मान वर करून तिने वरच्या गोल-गोल डिझाईनबरोबर गिरक्या घेतल्या. मनातल्या मनात “गाऱ्या-गाऱ्या भिंगोऱ्या” म्हणत, गरगरायला लागेपर्यंत. ती थांबली आणि अचानक कसला तरी बारीकसा ‘खसखस’ आवाज तिच्या कानावर आला. जणू कोण हसतंय. ती सावध झाली. परत जावं पट्कन असा विचार तिच्या मनाला शिवून खिडकीच्या गजांतून बाहेर सटकला. पण ती मात्र आवाजाच्या दिशेनं चालू लागली.

हॉलमधेच पायऱ्या होत्या. कंबर वाकवून वर गेल्या होत्या. एक-एक पायरी चढल तसा आवाज पण वाढत होता. पायऱ्या संपल्या आणि एक बंद दार गपकन आडवं आलं. दाराला कान लावला तर ‘खसखस’ अजून जोरात ऐकू येऊ लागली. धडधडत्या छातीनं तिनं त्या दरवाज्याला बाहेरून लावलेली कडी आवाज न करता उघडली. आणि दरवाजा ढकलला. जसा दरवाजा करर्कन उघडला तसा वाऱ्याचा बेफ़ाम झोत तिथून सुटला आणि… आणि… आणि… एक बाईचं मुंडकं खुशीच्या पायात फट्टकन पडलं. ते बघून खुशीची बोबडी वळाली. तिच्या घशातनं आवाजही फुटला नाही. भिंतीला धरून उलट्या पावलानं मागं परतली. पायऱ्या लागताच त्यावरून ती धपाधप पळू लागली. ती घाबरली, गांगरली, मध्येच एक पायरी चुकल्यानं घरंगळली, खाली येताच दाराकडं धावली. दार बंद होतं. तिला वाटू लागलं पायऱ्यांवरून कोणीतरी चालत येतंय. ती न्हाणीजवळच्या बोळाकडं पळाली. तो खसखस आवाज अजूनही येत होता, तिला वाटू लागलं कि तो आता जवळून येऊ लागलाय. ती त्या खिडकीपाशी गेली. त्या खिडकीतून बाहेर पडायचा प्रयत्न करू लागली पण तिला जाता येईना. जणू तिचा फ्रॉक कोणी पकडून ठेवलाय. पाठीवरची सॅग तिनं बाहेर फेकली. मग तिला त्या खिडकीतून बाहेर पडता आलं. बाहेर निघाल्यावर फसफस्स पाचोळ्यात चालताना तिला वाटलं कि अजून एक तसाच आवाज येतोय. पुन्हा एकदा खरचटून घेऊन ती कशीबशी कुंपणावर चढली. तिथून खाली उडी मारताना नेमकी उडी चुकली आणि ती रस्त्यावर पडली ती बेशुद्धच.

शाळेत गणिताच्या मास्तरांनी हजेरीमध्ये लाल शेरा लावला. इतिहासाच्या सरांनी लाल शेरा लावला. चार ची सुट्टीदेखील झाली. आणि मग शाळेचा फ्रॉक बघून एक भला माणूस तिला उचलून शाळेच्या गेटवर घेऊन आला. सरांनी रिक्षा बोलावली आणि सरकारी दवाखान्यात घेऊन गेले. इंजेक्शन देऊन डॉक्टरांनी तिला शुद्धीत आणलं तोवर आई-पप्पा येऊन बसले होते. X-ray बघत डॉक्टरनी सांगितलं, पायाला प्लॅस्टर करावं लागणार. गोळ्या-औषधांची लिस्ट लिहून पप्पांच्या हातात दिली. आईचा हात धरून पप्पांनी तिला जवळ-जवळ बाहेर ओढतच आणलं. “कितीदा सांगितलं होतं लक्ष ठेवत जा पोरीकडं. शाळेतनं पळून गेल्ती. आणि रस्त्यावर सापडली. हे घे” म्हणून आईचा हात जोरात दाबून तिच्या हातावर त्यांनी गोळ्यांचा कागद आपटला. “आन माहेरास्न पैशे!” म्हणून त्यांनी हॉस्पिटलच्या पायऱ्या उतरत गुटख्याची पुडी खोलली. आई पायरीवर मट्कन बसली.

इकडे रात्री गणपतीमंडळाची पोरं आलीत. बंद गेटच्या मागे हसलेल्या बंद बंगल्याच मागचं फाटक आणि मागचं दार त्यांनी किल्लिनीशी उघडलं. वर जाऊन सुरज्या खाली बघत ओरडला “पव्या लेका… हे असंच टाकून गेलायस व्हय. कसं पसरलंय. ये वर” त्यानं ते मुंडकं हातात उचललं. भिंतीला टेकवलेल्या तिच्या धडाला ते बसवलं. वाऱ्यानं थोडं अस्ताव्यस्त झालेलं सामान दोघांनी नीट लावलं. वरच्या फुटक्या खिडकीला एक बोळा लावला. दार नीट बंद केलं.

पायऱ्या उतरत सुरज्या म्हणाला, “पव्या… ह्या वेळेस देखावा स्पर्धेत आपला ‘हुंडाबळी’च पहिला येणार बघ. फक्त आयत्या वेळी पक्यानं घाण करू नये.” दोघं खाली उतरत्यात तोवर बाहेर एक-दोन गाड्या थांबल्याचा आवाज आला. बाकीची पोरं आत आलीत आणि तालीम सुरु झाली.

चिंगी (Chingi)

“आणि खूप मोठ्ठा पाळणा होता विनूमामा… तू आहेस बघ… तुझ्या तिब्बल मोठ्ठा. ” चिंगी आपले छोटे हात उंचावून उंचावून आपल्या किनऱ्या आवाजात सांगत होती.

“चिंगे… हात धर बघू… ते बघ रिक्षा आली.”

“तू असतास तर तू घाबरून रडलाच असतास… खरं मी नै घाबरले…” माझ्या कमरेपर्यंत पण उंची नसलेली पोरगी मला भित्रा ठरवून मोकळी झाली होती. तसा मी त्या giant wheelला घाबरतोच म्हणा. वरून खाली येत असताना पोटातले जठर, यकृत जे काही असेल ते अन्न-नलिकेतून बाहेर येईल असा वाटतं.

“अगं ए… थांब…” मी किंचाळलो. चिंगी एकटीच रस्ता क्रॉस करू पाहत होती. मी धावत जाऊन तिला मागे ओढलं. “चिंगे… हात धर म्हणलं ना? का देऊ दोन फटके? तुझी आई मला जिवंत ठेवायची नाही तुला काय झालं तर.” तिला मी कडेवर घेऊ पाहत होतो पण ती येत नव्हती. शेवटी तिचा हात घट्ट धरला आणि मी रस्ता क्रॉस करू लागलो.

“मला काई नाई होत.”

“मोठ्ठी आली… मला काई नाई होत”

“माझा हात सोड…” रस्ता क्रॉस झाला न झाला तोवर पळायची घाई.

ह्या चिंगीच्या घरी जाणं म्हणजे एक टेन्शनच. आमच्या घरातलं कोणीही दिसलं कि मागे लागायची ‘घरी घेऊन चल’. २ वर्षांची असल्यापासून. अगदी लहान होती तेव्हा पासूनच एकदम हरवाळ. एका ठिकाणी थांबायला तिला अजिबात जमत नाही आणि सांभाळता सांभाळता आम्हाला नाकीनऊ येतं. आमच्या घराच्या इथून ट्रेन्स दिसतात, त्याचं तिला फार कौतुक. शिवाय माझ्या आईची लाडकी! गोंडस चेहऱ्याची चिंगी आमच्या घरातल्यांचं एंटरटेनमेंट. तिच्या गोष्टी, तिची सगळ्या कामात पुढे पुढे करायची घाई, सगळंच एकदम गोड.

“पळू नकोस गं बाई… मी नाही बघ उचलणार पडलीस तर. तुझा समोरचा एक दात आधीच पडलाय. अजून एखादा पडला तर बस रडत”

“मी नैच पडत.” तिने पुन्हा एकदा मला धुडकावलं. “विनूमामा… मी तुला जोक सांगूss ?” आपला गुलाबी फ्रॉक हातात धरून डोलत ती म्हणाली.

“सांssग ?” ती पुढे गेल्यामुळं ओरडून बोलावं लागत होतं. तसंही रस्त्यात कोणी नव्हतं, त्यामुळे मलाही तिच्या जोक मध्ये भाग घ्यायला मजा येत होती.

“दोन हत्ती पोहत असतात काय… पण एक हत्ती जातो मग दुसरा बाहेर येतो… दुसरा जातो मग पहिला बाहेर येतो. “

“मगss ?”

“मग त्यांना एक मुंगी विचारतेss… तुम्ही दोघं एकत्र का जात नाई?”

“मगss ?”

“मग… हीहीही… मग तो हत्ती म्हणतो… हीहीही… “तोंडापुढे हात धरून ती आपलं हसू कंट्रोल करू पाहत होती. ते बघून आता मला हसू येऊ लागलं होतं.

“काय म्हणतो हत्ती?” मी पहिल्यांदाच ऐकत असल्यासारखं विचारलं.

“तो म्हणतो… आमच्या दोघांच्यात एकच चड्डी आहे…. हीहीहीही…” ती परत पुढे पळू लागली.

प्लॅटफॉर्म जवळ आला तसं मी तिला म्हणालो, “चिंगे… थांब आपल्याला पुढून जायचंय.”

“नक्को विनूमामा… वरून जाऊन प्लिज प्लिज.”

आता हिच्यासाठी रुळावरच्या ब्रिजवरून जावं लागणार. मला अजिबात इच्छा नव्हती ते ३ मजले चढून उतरायची. आमच्या गावचा हा प्लॅटफॉर्म म्हणजे ऐतिहासिक नमुना होता. ब्रिजवर चढून जायच्या पायऱ्यांची शाश्वती नव्हती. ब्रिजवर ३ पेक्षा जास्त माणसं असली तर ब्रिज कोसळेल की काय अशी अवस्था होती, त्यामुळे जास्त कुणी इथून जात नसे. थोडंसं पुढून पायवाट होती तिकडूनच सगळे जायचे. पण ह्या बयोपायी आता हा इंग्रजकालीन ब्रिज चढावा लागणार. “ठीक आहे… पण माझा हात धरून चल. पुढे पळू नको. तिकडे वर कठडा नाहीए. चिंगे…” पण एवढं ऐकायला ती थांबतेय कुठे, ती पळू लागली. तिने पायऱ्या चढायला सुरुवात केली देखील.

मला आता तिच्यामागे पळण्याशिवाय गत्यंतर नव्हतं. मला मागून पळत येताना बघून तिने तिचा स्पीड दुप्पट केला.

“फ*!!” मी वेगात पायऱ्या चढायला सुरुवात केली. “थांब गं ए…”

“हीहीही…” ती खिदळत पळत होती.

१ मजला पळत चढूनच मी दमलो. “चिंगे… हळू पळ… मी नाहीए तुझ्यामागे येत.” पण हे ऐकायला ती माझ्या नजरेच्या कक्षात पण नव्हती. थोडासा श्वास घेऊन मी परत पायऱ्या चढू लागलो ,उरलेले दोन मजले चढून मी फायनली वर पोचलो. कठडा नसलेल्या कोपऱ्यालगत ती उभी होती. माझ्याकडे बघून थोडं guilty हसली आणि माझ्याजवळ आली.

“अगं… केवढं पळवलंस मला.” मी धापा टाकत म्हणालो.

“सॉरी सॉरी… मी कोकरू येऊ?”

“बरं… चल बस.” मी खाली बसलो, तिला कोकरू घेतलं आणि ब्रिजवरून चालू लागलो. अंधारून आल्यामुळे पुलावरचे २ मिचमिचे दिवे लागले होते. वारा सुटला होता. मी सावकाशच चालत होतो, “चिंगे… तुझ्या आईला मी तुझं नाव सांगणार आहे. तुला फटके दिले ना तर तुला कळेल मोट्ठ्यांचं ऐकायचं.”

ती एकदम गप्प झाली. “आणि आता घरी गेल्यावर TV वर ते फालतू छोटा भीम बघू देणार नाहीए मी तुला. match आहे आज”

“हां…”

“वाह… आज चक्क हां म्हणालीस? आईला नाव सांगणार म्हणल्याबरोबर?” मी तिला घेऊन ब्रिजच्या खाली उतरलो. “उतरतेस का खाली?”

“नको. तिथे ती बाई आहे”

ब्रिजच्या खालच्या दगडी कमानीत एक म्हातारी राहते. इथून न जाण्याचं अजून एक कारण. दगडी-पांढरे, सोडलेले केस. चेहऱ्यावर आलेले मोठे फोड,पडके दात ह्यामुळे ती जरा भीतीदायकच वाटते. मी तिला कधीच कुणाशी बोलताना बघितलं नाही. रात्री तिथून कोणी जाऊ लागलं कि ती दगड मारते, त्यामुळे रात्री कोणी जात नाही. म्हातारी आपल्या गाठोड्याजवळ मांडीत डोकं खुपसून बसली होती . माझी जरा फाटलीच होती. दगडी कमानीत एकच पिवळा दिवा होता. मी माझ्या मोबाईलचा लाईट लावायचा विचार केला पण त्याने म्हातारी जागी होईल असा विचार करून मोबाईल परत खिशात टाकला आणि सावकाशीने चालू लागलो. पण चालता चालता वाटेत पडलेल्या पत्र्याच्या छोटया कॅन वर माझा पाय पडलाच. तिने झर्र्कन डोकं वर काढलं.

आईचा घो! मी तिचा चेहरा इतक्या जवळून कधीच पाहिला नव्हता. तिची आणि माझी नजरा-नजर झाली. माझ्या छातीत धस्स झालं. मी जरा पटापट चालू लागलो. तेवढ्यात घोगऱ्या आवाजात ती ओरडू लागली.

“ए… कुणाला घिऊन चाल्लास. सोड तिला. लांब सोड. अबाबाबा….” तिने तोंडावर हात ठेऊन बोंबलायला सुरुवात केली. माझी चांगलीच टरकली होती. मी तिथून जोरात पळू लागलो. बराच लांब येऊन मी श्वास घेतला. चिंगीने चिक्कार शब्द काढला नव्हता तोंडातून.

“चिंगे… घाबरलीस काय गं?”

“होय… मला वाटलं तू मला सोडून जाशील.”

“असा कसा सोडून जाईन. पण डेंजरस आहे हं ती म्हातारी…तुला म्हणलेलं ना आपण पुढून जाऊ. तू ऐकत नाहीस, म्हणून असं होतं.”

“मी तुझं सगळं ऐकीन.”

“बरं उतर आता खाली.”

“नको… मी तुला आवडते ना?”

“हो…! आवडतेस तू मला.”

“मला आईकडं घेऊन चल विनूमामा”

“आँ… अचानक काय झालं तुला? आता नाही… आता अंधार झालाय ,गपचूप घरी चल आमच्या. तिकडेच जेऊन मग बाबांना फोन करू तुझ्या. “

ती एकदम गप्प झाली. “काय? जायचं ना घरी”

“हां..” म्हणून चिंगी मला अजून चिकटली.

“चिंगे जोक सांग की…” ती गप्पच होती.

काय झालं हिला? इतरवेळेस हातसुद्धा धरत नाही कधी आणि आता अंगावरून खाली येईना. तोंडाचा पट्टा कधी बंद नसतो आणि आता एकदम गप्प गप्प.

“काय झालं गं? गप्प का बसलीस?”

“विनूमामा… मी छान दिसते ना?”

“होय चिंगे… असं का विचा…” मी प्रश्न विचारता विचारता तिच्या चेहऱ्याकडे बघितलं. तिचा चेहरा पांढरा फट्ट पडला होता. डोळ्यांच्या खोबण्या मोठ्या वाटत होत्या. माझ्या गळ्याभोवतीचे तिचे हात पण कोरडे पडले होते. अचानक मला वाटलं कि मगाशीची म्हातारी अजून पण मागून बोंबलतेय.

मी आवंढा गिळला आणि तिला विचारलं, “चिंगे… मगाशी पायऱ्या चढून पळत गेलीस तेव्हा काय झालं? तू तिथे कठड्यालगत थांबलीस ना?”

“नाही विनूमामा मी खाली पडले.” ती उत्तरली.

कासव (Kasav)

“कसं काय आलं असेल हे आत?”

“एवढ्या पायऱ्या चढून येणं कसं शक्य आहे? केवढंसं आहे आणि! वितभर!”

“पण नेमकं कधी आलं?”

हॉलमध्ये टेबलाखाली बसलेल्या कासवाकडे बघून सगळ्यांची चर्चा चालू होती.

‘What do turtles eat’ असं मोबाईलवर search करत होतो तितक्यात छोट्या भावाने लहान टबमधे पाणी आणलं. त्याला उचलून त्यात ठेवलं. त्याच्यासमोर पालकाची पानं टाकली. आणि त्याने लगेच खायला पण सुरुवात केली.

तेवढ्यात शिंगाडे आज्जी त्यांच्या बागेतली मेथीची जुडी द्यायला आल्या.

“ह्या आशूला काय करावं? कशाला रे बिचाऱ्या कासवाला घरात घेऊन आलास?” टबमधल्या कासवाकडे बघून आज्जीनी सरळ भावाकडे मोर्चा वळवला.

“अहो नाही आज्जी, ते आपोआप आलाय. आम्ही बघितलं तेव्हा टेबलाखाली बसलं होतं!”

“आपोआप आलं? अरे पण इथं आसपास पाण्याचं डबकं सुद्धा नाही.” आज्जी आश्चर्याने बोलल्या.

“तेच म्हणतोय आम्ही पण. आणि ह्या बाहेरच्या पायऱ्या चढून कसं आलं काय माहित. बाकी कुठल्या बाजूनं घरात यायचा मार्गच नाही.” मी म्हणालो.

आज्जीनी इकडं तिकडं बघितलं. बाहेरच्या पायऱ्या बघितल्या.पटकन टबाजवळ येउन बसत म्हणाल्या, 
“पोरांनो… तुमची आई आली तुम्हाला भेटायला!”

त्यांच्या या वाक्यावर सगळेच फक्त शांत झालो.

“तुमच्या आईची पुण्याईच तेवढी होती. ती काय कुत्र्या-मांजराच्या जन्माला जाणार नाही. कासव होऊन तिच्या पोरांना भेटायला आली. बघा की, जवळपास पाणी नाही, घर एवढं उंचीवर. आणि दुसऱ्या कुणाच्या दाराला न जाता ते इकडंच आलं.”

बोलता बोलता त्यांनी मेथीची पानं खुडून त्याच्यासमोर टाकली.

डोळ्यातलं पाणी लपवायचा सगळ्यांनीच प्रयत्न केला.

आशुने पटकन टब उचलला. “भैय्या चल, विहिरीत सोडून येऊया ह्याला.”

“का? आपण सांभाळू की. मी बघतो काय काय लागतंय कासव पाळण्यासाठी. आपण आणूया ते ते सगळं” मी आवेगाने म्हणालो.

“नको. कासव असं बाहेरच्या पाण्यात जास्त दिवस राहत नाही. चल.” रस्त्यावर मिळालेलं कसलंही कुत्र्या-मांजराचं पिलू घरी घेऊन येणारा माझा लहानगा भाऊ शांतपणे कासवाला सोडून येऊया म्हणून सांगत होता.

दोघे विहिरीकडे गेलो. खालीपर्यंत उतरलो आणि त्याला शेवटच्या पायरीवर ठेवलं. त्याच्या डोक्यावरून बोट फिरवलं. दोघं तिथेच बसलो. पण ते पाण्यात जात नव्हतं.

“जा, जा पाण्यात…” असं म्हणून आशुने त्याला थोडं पाण्यात ढकललं. पण ते परत चालत पायरीवर येऊ लागलं.

आशुने माझ्याकडे बघितलं. मग त्याच्याकडे बघत म्हणाला, “आहे आम्ही व्यवस्थित, जमतंय हळू हळू आता सगळं करायला. तू काळजी नको करू. आम्ही आहोत ठीक” बोलता बोलता त्याचा आवाज जड झाला. मी त्याच्या पाठीवर हात टाकला. दोघांच्या डोळ्यातून घळाघळा पाणी वाहत होतं.

त्या कासवाला खरंच त्याचे शब्द समजले की काय, ते हळू हळू पाण्यात परत गेलं. कि नुसताच योगायोग?

दोन दिवसांनी परत पुण्याला यायला निघालो. निघायच्या आधी एकटाच विहिरीकडे गेलो. डोकावून बघितलं, कासव कुठे दिसत नव्हतं. दोन मिनिटं थांबलो. थोडं इकडे तिकडे फिरून बघितलं. जायला निघणार तेवढ्यात खालच्या पायरीवर एक छोटं डोकं दिसलं.

ते माझ्याकडे बघत होतं आणि मी त्याच्याकडे. मनोमन नमस्कार करून पाणावलेल्या डोळ्यांनी मागे फिरलो.

टेक्नोलॉजीच्या जगातली माणसं मला खुशाल हसू देत. मला माहितीय माझी आई मला बघायला आली होती. मला “सुखी राहा” म्हणून सांगायला आली होती.

मनकवडी (Manakavadi)

ऑफिसला जात असताना काल एक छोटा मुलगा गाडीपाशी आला. एका हातात लाकडी खेळणं नाचवत दुसऱ्या हाताने काच ठोठावू लागला. काच खाली करून विचारलं, “काय रे?”

“सर… ये ले लो ना गाडी मे लगाने के लिये… बस ५० रु. मे है!” डूगुडूगु कंबर हलवणारी एक लाकडी बाहुली दाखवत तो म्हणाला.

“क्युं, क्या है इसमे खास?” सरळ नको न म्हणता मी उगाच वाकडा प्रश्न केला.

एक क्षणासाठी थांबून तो ३.५ फूट उंचीचा मुलगा म्हणाला, “सर, ये जादूकी गुडिया है”

“हां?? क्या जादू करती है?” अजून बरीच मोठी लाईन होती म्हणून मग मी पण त्याच्या गोष्टीत भाग घेतला.

“ये आपके मन की बात समझती है और जो मांगे वो देती है! अभी देखो, आप मांगोगे ना — ये सिग्नल छुटे — तो देखो १ मिनिट मी छुटेगा”

छोट्याने जी शक्कल लढवली त्याचं कौतुक वाटलं आणि ती बाहुली मी घेतली. Dashboard वर ठेवली. अगदीच वाईट नव्हती ती दिसायला. सिग्नल मधून बाहेर पडलो आणि फोन वाजू लागला. Mohit calling. “Shit, हा आता review चे updates मागणार गेल्या गेल्या. आज review meeting मध्ये मोहित नसायला हवा यार… माझ्या बाजूने बोलायचं सोडून मलाच तोंडघशी पाडतो साX” फोन न उचलता manager च्या नावाने मुक्ताफळं उधळत निघालो.

ऑफिस मध्ये शिरून फटाफट laptop उघडला. Review चा ppt उघडला. मोहितच्या डेस्कवर updates साठी जाणार तेवढ्यात mail चं notification आलं,

‘I am out of office. Not well. Sorry for short notice

Regards,

Mohit’

हे वाचून मी खुर्चीतच एक छोटी उडी मारली. अचानक त्या पोराचे शब्द आठवले, “ये जादूकी गुडिया है”

अरे… खरंच ऐकली की काय तिने माझी इच्छा?

दुपारचा Review पण आरामात झाला. Approval पण मिळालं. संध्याकाळी खुशीत निघालो. बाहुलीच्या फ्रॉकला टिचकी मारली. कंबर हलवत ती डुलू लागली. वाटलं, जणू म्हणतेय “सांग सांग, अजून काय पाहिजे?” स्वतःशीच हसत घरी निघालो. आज traffic पण नेहमीपेक्षा कमी वाटत होतं. जाता जाता करीमची बिर्याणी घेऊन जावी असा विचार आला. पण बायको ओरडणार ह्याची खात्री असल्यामुळे नुसताच मूग गिळून पुढे गेलो.

घरी येउन दार उघडतोय तोवर खमंग वास आला. हातातली bag न ठेवताच स्वैपाकघराकडे गेलो.

“Wow! चिकन बिर्याणी… तुला कसं कळलं?”

“रविवारी केली नाही तर केवढा मूड ऑफ झालेला तुझा… आज मीटिंग नव्हती ना, मग लवकर आले, म्हणलं बनवू आज” मी मनातल्या मनात बाहुलीला thank you म्हणलं. बायकोला सांगितलं नाही, तिने वेड्यात काढलं असतं. मस्तपैकी बिर्याणीवर ताव मारून, रात्री दुपारच्या match चे highlights बघून ढाराढूर झोपलो.

रात्री मधेच दारावर ठकठक ऐकू आली. एवढ्या रात्रीचं कोण असेल? बाहेरच्या खोलीत जाऊन “कोण आहे?” असं जोरात ओरडलो.

तेवढ्यात एकदम झगमगाट झाला आणि… साधारण पन्नाशीकडे झुकलेल्या, घोळदार फ्रॉक घातलेल्या, हातात छडी घेतलेल्या ३ बायका बंद दरवाज्यातून गप्पकन आत आल्या. मी एकदम बावरलो.

घाबरत घाबरत विचारलं, “क- कोण तुम्ही?”

“आम्ही तुझी ती बाहुली न्यायला आलोय” तिघी एका सुरात बोलल्या.

“क-का?… कोण आहात तुम्ही?

“आम्ही फेअरी गॉडमदर्स आहोत!” जराशी स्थूल असलेली मधली बोलली

“काय्य्य?” मी किंचाळलो.

“अरे तू इतका ‘ढ’ आहेस का? दिसतेय न ही छडी, हा टियारा?” एक सडपातळ बांधा ती काठी डोळ्यासमोर नाचवत म्हणाली.

“पण तुम्ही इथे का आलाय?”

“आम्ही तुझी बाहुली न्यायला आलोय. ती मनातलं ओळखते आणि आपल्या wishes पूर्ण करते” तिसरी बोलली.

“पण तुम्ही Fairy Godmothers आहात ना? तुम्ही सगळ्यांच्या wishes पूर्ण करता ना? तुम्हाला कशाला हवीय बाहुली?” मी आता धीटपणाने बोललो.

“ हः…सगळ्यांच्या इच्छा आम्ही पूर्ण करायच्या आमच्या कोण करणार? आणि तसं पण तुझ्याकडे आहे न अजून एक बाहुली. तुला हि कशाला हवीय?” स्थूल.

“हो. दे आम्हाला.” मध्यम

“जादूकी गुडिया!” सडपातळ.

“अहो नाहीये दुसरी माझ्याकडे, आजच सकाळी घेतलीय मी विकत. मी नाहीये देणार.” मी ठणकावून सांगितलं. तिघींनी डोळे मोठ्ठे केले.

“बघूच कसा देत नाही, पकडा गं ह्याला” स्थूल ओरडली.

मी बाहुली घेऊन पळू लागलो. अचानकच आमची लिविंग रूम मोठ्ठी झाल्यासारखी वाटली. एकीने कांडी फिरवली, मी खाली वाकून ती चुकवली. किचन मध्ये गेलो. lighter घेतला आणि त्यांना भीती दाखवू लागलो. सडपातळ ने सरळ कांडी फिरवली आणि lighter ची काकडी झाली. एकीने नुसता हात घुमवला आणि बर्फाच्या बाहुल्या भोवतीने तयार झाल्या. त्यातली एक बाहुली फोडून बाहेर पडलो. बेडरूम च्या दारावर धडका मारल्या. “ऋता… ऋता दार उघड” पण बायको दार उघडत नव्हती. त्या मागून आल्या.

“बास. खूप पाहिले ह्याचे नखरे.” स्थूल म्हणाली. तिने एकदा कांडी फिरवली. माझे पाय दोरखंडानी आवळले गेले. मी आडवा पडलो. इतक्यात हात पण आवळले गेले. ती बाहुली उडून सडपातळ च्या हातात पडली.

आणि झुप्प करून त्या गायब झाल्या.

आणि मी दचकून जागा झालो. अलार्म वाजत होता.

“Shit, स्वप्न होतं!” मी डोळे चोळले. “काय weird स्वप्न होतं यार. हे ऋताबरोबर Disney कार्टून बघणं बंद केलं पाहिजे.”

तोंड धुवून सरळ अंघोळीलाच गेलो. ‘असं का स्वप्न पडलं असेल?’ असा विचार करत अंघोळ संपली आणि लक्षात आलं टॉवेल न घेताच आलो. ऋताला हाक मारणार तेवढ्यात बाथरूम च्या दारावर ठकठक झाली.

“अहो गोकुळराव, टॉवेल विसरलात तुम्ही. घ्या.”

आवरून टेबलवर बसलो. काल सगळी बिर्याणी संपवून पण आज जाम भूक लागली होती.

गरमागरम चहा आणि पोहे बायकोने समोर ठेवले. “मला मगाशी भूक लागली होती. मग मी खाऊन घेतलं” चहा प्यायला टेबलवर बसत ती म्हणाली.

“ए ऋता, तू मला उगाच त्या कार्टून फिल्म्स बघायला जबरदस्ती करत जाऊ नकोस हं!”

“आं, हे काय मधेच? कार्टून फिल्म्स! आणि तुला अजिबातच नाही आवडत का कार्टून्स? हुः नको बघत जाऊ उद्यापासून.” puppy face करत ती म्हणाली. चहा संपला तसं उठून बाहेर गेली.

“ऋतू… पेप…” मी वाक्य पूर्ण करणार इतक्यात आत आली

“काय बाई ह्या हेडलाईन्स. सकाळी सकाळी depression येतं. तूच वाच हे” माझ्या हातात पेपर देत ती म्हणाली. मी पटकन तिच्या चेहऱ्याकडे बघितलं. तिने नजरेनेच “काय?” विचारलं.

पेपर चाळून, चहा पिउन उठलो. कुठला शर्ट घालायचा म्हणून कपाट उघडलं.

“तुझा शर्ट ठेवलाय बघ इकडे बाहेर. कालचा शर्ट किती मळवलायस रे? ऑफिसला जातोस कि रस्ता बांधायला?” स्वतःच्या ड्रेसला इस्त्री करून ठेवत बाहेरच्या खोलीतून ती बोलली.

एकदम तिच्यापाशी गेलो. तिला जवळ ओढलं. कुशीत घेतलं. तिच्या गालावर हात ठेवला. “Sorry…” तोंडातून एकच शब्द बाहेर पडला.

डोळे मोठ्ठे मोठ्ठे करून, भुवया उंचावून तिने विचारलं, “काय रे काय झालं? इतकं काही नाही. लौंड्रीला देईन फारतर.”

“नाही, त्यासाठी नाही. माहित नाही कशा-कशासाठी.… काल इतकी छान बिर्याणी बनवली होतीस तर मी साधं Thank you पण म्हणलो नाही. सकाळपासून किती काय काय करतेयस न सांगता. तुला कितीतरी गोष्टी न बोलता कळतात. आणि ते मला कळलं नाही त्यासाठी.

आत्ता मला कळलं, त्या काय म्हणत होत्या. माझ्याकडे already एक बाहुली आहे. आणि मला कळलंच नाही.
तू आहेस माझी ‘मनकवडी बाहुली’!”

“कोण त्या? बाहुली कसली?” कपाळावर प्रश्नचिन्ह ठेऊन ती विचारत होती.

तिच्याकडं नुसतंच कौतुकानं बघितलं आणि मिठी अजून घट्ट केली.

चित्तरणी (Chittarani)

“फार फार वर्षांपूर्वीची गोष्ट आहे बरं पोरांनो,” नातू आज्जी आपल्या व्हील-चेअर वर बसून समोर मांडून बसलेल्या ‘चिल्ड्रेन्स वॉर्ड’ मधल्या पोरांना सांगत होत्या. नातू आज्जींची नुकतीच जॉईंट-बायोप्सी झाली होती. आता results येईपर्यंत त्या दवाखान्यातच होत्या. म्हणजे मुलानेच ठेवलं होतं. घरी कोणी बघणारं नाही म्हणून. आता इचलकरंजी सारख्या छोट्या शहरातलं हॉस्पिटल म्हणजे काही पुण्या-मुंबईच्या बड्या रुग्णालयांसारखं नसलं तरी मूलभूत सुविधा सगळ्या होत्या. पण मोठ्या शहरातल्या ‘विभक्तपणा’चा शिरकाव मात्र छोट्या शहरात झपाट्याने झाला होता.

पण आज्जी उगाच एखाद्या दुःखाला कुरुवाळत बसणाऱ्यांपैकी नव्हत्या. ‘आपलं नशीब, दुसऱ्या कुणाला कशाला दोष द्या’ असं म्हणून त्या विषय सोडून द्यायच्या. नर्सने त्यांच्या अंगात चढवलेल्या हिरव्या गाउन मध्ये तशा त्या cute च दिसत होत्या, शिवाय हॉस्पिटल मध्ये येताच त्यांनी मुलांशी गट्टी जमवली होती. सध्या काविळीची साथ चालू होती त्यामुळं लहान मुलांची वर्दळ वाढली होती.

“महानंदनगरी राज्याच्या राजासमोर एक भलामोठा प्रश्न पडला होता.” त्यांनी आपले हात आणि डोळे हलवत पुढे सांगायला सुरुवात केली. “महानंदनगरी एका घनदाट जंगलाच्या शेजारी वसली होती… त्या राज्यातून दुसऱ्या राज्यांना जोडणारा एकच रस्ता होता आणि तो त्या जंगलातून जायचा. मग ह्या राज्यातल्या लोकांना समजा व्यापार करायचा असेल, किंवा लेकी-बाळींना माहेरी जायचं असेल तर त्याच जंगलातून जावं लागायचं. आता तुम्ही पोरं म्हणाल, ‘मग काय त्यात, जायचं की जंगलातून!’ पण ते तितकं सोप्प असतं तर राजासमोर भलामोठा प्रश्न पडला असता का? नाही. का? तर, त्या जंगलात एक मोठी समस्या होती.”

“समस्या म्हणजे काय रे?” एका कार्टीने तिथल्याच एका मित्राला प्रश्न केला.

“समस्या म्हणजे प्रॉब्लेम, प्रॉब्लेम”, आज्जींनी स्पष्टीकरण दिलं, “तर प्रॉब्लेम असा होता कि त्या जंगलातून लोकं जेव्हा यायची किंवा जायची तर परत आल्यानंतर ती वेगळंच वागू लागायची. म्हणजे त्यांच्यावर कसलाच फरक पडत नसे… ती लोकं काही बोलायची नाहीत. काही करायची नाहीत. त्यांचे चेहरे पांढरे फट्ट पडलेले असायचे. आणि ते चालायचे नाहीत, तर रांगायला लागायचे. जेवण सुद्धा अधाशासारखं खायचे. आणि हा सगळा वेडेपणा काहीच दिवस चालायचा कारण थोड्याच दिवसात कुठेतरी परसदारी, कुणी उकिरड्यावर, कुणी विहिरीत अशी त्यांची प्रेतं सापडायची.” हे सांगताना आज्जींचा आवाज आपोआपच हळू झाला.

“ओ आज्जी… काय पोरांना गोळा करून बसलाय इथं!?” मागून एक खरबरीत पण वरच्या पट्टीतला आवाज आला.  “ए सरका रे पोरांनो. ए जिया, तुझी आई शोधाल्या बघ तुला.” अंजनाबाई हातात तो मोठ्ठा मॉप घेऊन त्यांच्याजवळ येऊन ओरडल्या. अंजनाबाई तिथल्या ‘स्वच्छता-सेवक’, त्यामुळे सतत वैतागलेल्या. त्यांना पाठीला जरा कुबड होतं, आणि एक डोळा ‘ललिता पवार’ सारखा त्यामुळं लहान मुलं जरा बिचकूनच असायची. त्यामुळे त्या अंगावर वसकून आल्यानंतर पोरं जिकडे-तिकडे पांगली. मग त्यांनी स्वतःशीच बडबड सुरु केली, “जिकडं-तिकडं नुसता पसारा, घाण… तिकडं १०६ मध्ये त्या म्हाताऱ्यानं वकून ठेवलेलं, ते बी मीच साफ करायचं. ती छमक-छल्लो नुसती डॉक्टर समोर गोड गोड वागती.”

आता हि छम्मक-छल्लो म्हणजे आरती नर्स. आरती नर्स तशी मनमोकळ्या स्वभावाची आणि सगळ्यांशी हसून-मिळून राहणारी. दिसायलाही नाकेली आणि गोरी. त्यामुळं अंजनाबाईंना थोडी “समस्या” होणं साहजिक होतं. अंजनाबाई शिकता शिकता राहिल्या, नाहीतर त्यांनापण नर्स व्हायचं होतं. जगभराला शिव्या देत देत त्या खोली झाडत असतानाच अचानक दुसऱ्या खोलीतून कुणीतरी हंबरडा फोडला. नातू आज्जी गचकन दचकल्या. त्यांच्याच खोलीतील दुसऱ्या बेडवरच्या एक बाई देखील कावऱ्या-बावऱ्या होऊन दरवाजाकडे पाहू लागल्या. अंजनाबाई हातातला झाडू फेकून दरवाज्याकडं पळाल्या. त्या खोलीकडे आधीच बरेच लोक धावले होते, त्यामुळे दाराबाहेर गर्दी झाली होती. अंजनाबाई दारातूनच परतल्या “१०६ मधलं म्हातारं गेलं” एवढ्या मोजक्याच शब्दात त्यांनी त्या खोलीतल्या २ बायकांना माहिती पुरवली. आणि पुन्हा कामाला लागल्या. नातू आज्जी व्हीलचेअर वरून कशा-बशा बेडवर बसल्या होत्या, आता पुन्हा व्हीलचेअर वर बसून बाहेर काय गोंधळ चालू आहे ते बघण्याची ताकद नव्हती. “जरा चौकशी करून येताय का? कशामुळं झालं?” अशी बारीक आवाजात त्यांनी अंजनाबाईंना विनंती केली.

‘अवो कशामुळं काय… वेळ आली की माणूस जायचंच.” हे बोलून अंजनाबाई स्वतःवरच खूश झाल्यासारख्या लहानसं हसल्या. थोड्यावेळाने बाहेरचा गोंधळ कमी झाला. अंजनाबाई त्याच खोलीच्या दाराशी कुणाची तरी वाट बघत असल्या सारख्या उभ्या होत्या. तेवढ्यात किरण कंपौंडर तिथे आला.

“म्हातारं पांढरं फटक पडलं होतं बघ” असं काहीसं त्याने अंजनाबाईंना सांगितलं.

“रंभा होती का?”

“होती… म्हाताऱ्याच्या पोरीनं हंबरडा फोडला तेव्हा धीर द्यायला होती बसली तिथंच.”

“हं… नाटकं माराय नकोत होय लोकांसमोर…”

किरण कंपौंडर आणि अंजनाबाईंचं पटायचं. एक कारण ‘आरती नर्स’ असावी. आरती नर्स जॉईन झाल्यापासून किरण तिच्यावर लाईन मारायचा प्रयत्न करायचा. आरतीही नवीन असल्याने त्याच्याशी गोडच बोलायची, पण एके दिवशी धीर करून त्याने प्रेमाची कबुली दिली तेव्हा मात्र तिने खूप मोठ्यांदा हसून त्यावर पाणी टाकलं. तेव्हापासून ‘मिळत नसलेली गोष्ट एकतर माणूस मिळवायचा प्रयत्न करतो किंवा तिला नावं ठेवतो’, त्यातला प्रकार झाला होता.

आज्जी कान देऊन पुढचं बोलणं ऐकत होत्या पण ते दोघे तिथून निघून गेले. आज्जींनी ‘नारायणा…’ म्हणून सिलिंग कडे बघून नमस्कार केला आणि जेवणची वेळ व्हायची वाट बघत बसल्या.

दुसऱ्या दिवशी परत २-४ टाळकी आज्जींकडे येऊन बसली. मग आज्जींनी पुढे सांगायला सुरुवात केली, “हां… तर बरेच दिवस कुणाला काही कळेचना कि हे असं सगळं कशामुळं चालू झालंय. लोकांनी वैद्य-दवापाणी करून पाहिलं, मंत्र-तंत्र करून पाहिलं पण ती लोकं काही सुधारत नव्हती आणि जगत ही नव्हती. पण एवढं मात्र कळालं होतं की त्या जंगलातूनच येता-जाता काहीतरी होत आहे. लोक त्या जंगलातून प्रवास करायला घाबरू लागले. वेग-वेगळे अंदाज बांधू लागले, जंगलात भूत पछाडत असेल, किंवा कसला तरी विषारी साप चावत असेल… एक ना दोन…! राजाने हैराण होऊन एक योजना केली, त्याने विचार केला कि आपण १०-१५ लोकांचे गट बनवू. ह्या लोकांना जंगलात पाठवायचं, आणि बघायचं काय होतंय. दुसऱ्या दिवशी राज्यात दवंडी पिटली, “ऐका हो एका…. १००० सुर्वणमुद्रा मिळवण्याची संधी… जंगलात जाण्यासाठी १०० शूरवीर तरुणांची निवड करण्यात येईल. त्यांच्या कुटुंबाला १००० सुवर्णमुद्रा देण्यात येतील… ऐका हो ऐका…”

मग काय सगळ्यांच्या घरी चर्चा सुरु झाल्या. लोक घाबरले होते पण पैशांचं लालूच दिसत होतं.

प्रत्येक घरातून एक मुलगा निघाला, पुढे परीक्षा देऊन त्यांना निवडणार होते. तिथल्या एक लहान गावात एक छोटंसं घर होतं आणि तिथे दोघं बहीण-भाऊ राहायचे. हरीश आणि हरिचंदना. आई-वडील काही वर्षांपूर्वी वारले होते त्यामुळं दोघा भावंडांनीच एकमेकांचा सांभाळ केला होता. आता हरिचंदना वयात आली होती. सुंदर दिसू लागली होती. तिचं लग्न आता लवकरात लवकर करणंच इष्ट होतं आणि लग्नासाठी पैसे साठवावे लागणार होते. त्यामुळं हरिचंदना नको म्हणून कितीही विनंती करत असली तरी हरीश त्या जंगलात जाण्यासाठी तयार झाला. हरीश आणि गावातले काही मित्र त्या १०० जणांच्या संघात सामील झाले आणि त्यांची तयारी सुरु झाली. तलवारीचे प्रशिक्षण, भाला आणि धनुष्य चालवायचे प्रशिक्षण, तिथे असताना दिसलेल्या गोष्टी टिपून कशा घ्यायच्या… अशी सगळी तयारी झाली. अखेर पहिल्या ३ गटांचा जाण्याचा दिवस उजाडला. त्या गटातल्या तरुणांचे आई-वडील, नातेवाईक त्यांना अलविदा करायला तिथे जमले होते. हरिचंदना देखील आली होती. ती आपल्या भावाला धरून ढसाढसा रडत होती, त्याला जाऊ नको म्हणून विनवत होती. पण सेनापतीची आज्ञा झाली आणि हरीश बहिणीचा हात सोडवून संघाबरोबर निघाला. १५-२० दिवसांचा प्रवास असणार होता. आणि त्यानंतर हे ३ संघ परत आले कि पुढचे ३ जाणार असं ठरलं होतं. पहिल्या ३ गटांमधले काही तरुण परतले, काही लागण झाल्यासारखे करत होते, काही जंगलातच मेले होते. तर काही गायब झाल्यासारखे कुणाला सापडलेच नव्हते. राज्यात सगळीकडे मरणकळा पसरली होती.”

“मरणकळा म्हणजे?” एका कार्टीने आज्जीला प्रश्न केला.

“म्हणजे असं दुःखाचं वातावरण झालं होतं. हरिचंदना आपल्या भावाची वाट बघत रोज देवाकडे प्रार्थना करत होती. ह्या मोहिमेचा राजाला मात्र फायदा झाला. त्या जंगलात नेमकं चालू काय आहे ह्याचा छडा हळू हळू लागत होता. जे लोक त्यातल्या त्यात बऱ्या अवस्थेत परतले होते, ते तिथल्या कहाण्या सांगत होते. एक जण राजाला म्हणाला, “महाराज आम्ही ४-५ जण शेकोटी पेटवून बसलो होतो, आणि आमच्यातला ‘मालोजी’ सतत एका दिशेने अचानक पाहू लागला. आम्ही त्याला विचारलं, काय रे काय बघतोस? तो म्हणाला ते बघ तिथे एक मुलगी दिसतेय. आम्ही त्याला वेड्यात काढलं आणि म्हणलं इथे कशी असेल मुलगी. पण तो ऐकत नव्हता. आम्ही बघायला लागलो कि तो म्हणायचा, आता नाही दिसत आहे. आम्ही सगळ्यांनीच थंडीपासून वाचायला थोडी थोडी मदिरा घेतली होती.”

“मदिरा म्हणजे?” मगाशीचीच कार्टी.

“म्हणजे तुझं नाक. गप्प ऐका.” आज्जीनी तिला गप्प केलं.

“हो आज्जी… ए तन्वी, गप्प बस गं” गोष्टीत रंगलेला एक मुलगा म्हणाला.

“तर त्याने पुढे सांगायला सुरु केलं, “महाराज… आम्ही मदिरा घेतल्यामुळे, मालोजीला असे भास होत असतील म्हणून त्याची खिल्ली उडवली. पण मालोजी आमचं काही ऐकेना. तो उठून त्या मुलीच्या मागे मागे जाऊ लागला. आम्ही थकलो असल्यामुळं आम्ही कोणीच गेलो नाही, आणि आम्हाला खात्री होती कि थोड्यावेळात परत येईल. आम्हाला झोप लागली. आणि सकाळी बघतो तर मालोजी अजून परतलाच नव्हता. आम्ही ३ दिवस जंगलात शोधाशोध केल्यानंतर आम्हाला त्याचं प्रेत सापडलं.” असं म्हणून तो तरुण घाबरून रडू लागला. असं करत करत बऱ्याच गोष्टी राजाला कळत होत्या. कोणी शिकारीसाठी हरिणामागे पळालं. कोणी हिरे-माणके दिसतायत म्हणून जंगलात आत गेलं. कोणाला सुंदर मुलींचा घोळका दिसला तर गटातले सगळेच तिकडे गायब झाले. असं करत करत सगळे संघ संपले. पण तोपर्यंत राजाला ह्या प्रकरणाचा अंदाज आला होता. आता एवढं सगळं ऐकल्यानंतर,तुम्ही सांगा बघू काय असेल त्या जंगलात?” आज्जींनी प्रश्न केला.

सगळी मुलं एकमेकांच्या तोंडाकडे पाहू लागली. मग आज्जीच पुढे म्हणाल्या, “त्या जंगलात एक चेटकीण होती…”

“हॉ… म्हणजे Witch ना?” जिया आ वासून म्हणाली.

“हा… तर त्या जंगलात एक भयानक चेटकीण राहायची… तिला असं कुणाचंही रूप घेता येत असे. एखाद्या लग्न न जमणाऱ्या मुलाला ती सुंदर तरुणी म्हणून दिसत असे, एखाद्या बाईला तान्हं मूल रडताना दिसेल, एखाद्या लालची म्हाताऱ्याला खजाना दिसेल. असं करून ती त्यांना आपल्याकडे आकर्षित करून घेत असे.”

“आणि मग?” आता मुलांना फार उत्सुकता लागली होती.

“हे काय चालू आहे इथे? नर्स… सगळ्या मुलांना जागेवर पाठवा.” कॉरिडॉर मध्ये मुलांचा घोळका आणि आज्जीना बघून डॉक्टर रागावले. मागून २ नर्सेस आल्या आणि मुलांना घेऊन गेल्या. “आज्जी तुम्ही देखील रूम मध्ये जा.” डॉक्टरनी नातू आज्जीना सांगितलं.

“काय झालं डॉक्टर, मी तर फक्त गोष्ट सांगत होते…”

“काही नाही… तुम्ही जा आत. हे असं बाहेर फिरू नका फार…”

“बरं…” म्हणून आज्जी आपली व्हीलचेअर फिरवू लागल्या. तेवढ्यात तिथे आरती नर्स आली. “डॉक्टर, तुम्ही बोलावलंत?”

“आरती… हे काय झालं ११ व्या वॉर्ड मध्ये. ह्या महिन्यातली ही तिसरी case आहे.”

नातू आज्जी अगदी हळू हळू पुढे सरकत कान देऊन ऐकू लागल्या.

“हो डॉक्टर… मला तरी काही कळेनाच झालंय. सकाळीच मी पेशंटला जेवण दिलं तर कधी नव्हे ते आज पेशंटने स्वतःच्या हाताने जेवण सगळं संपवलं, म्हणाली अजून भूक लागलीय. मी प्लेट भरून घेऊन जात होते तर मला अंजनाबाई तिथून बादली आणि पोछा घेऊन येताना दिसल्या. त्यांना विचारलं तर काहीच न बोलता फणकारात निघून गेल्या. आणि मी आज जाते तोवर पेशंटचा चेहरा हात-पाय पांढरे-फटक पडले होते.”

“सगळ्यांना चांगलं फैलावर घेतलं पाहिजे. आपल्या हॉस्पिटलचं नाव खराब होतंय आरती.”

“हो डॉक्टर…” आरती रडवेल्या आवाजात म्हणाली, “मला तर पेशंटच्या घरच्यांचं दुःख बघवत नाही… तुम्हाला माहितीय माझ्या आईचं सुद्धा…”

“आरती… सावर स्वतःला… झालं गेलं… तू म्हणूनच नर्स झालियस ना… तू आता नीट काळजी घे ह्या पेशंट्सची… माझं नाव खराब होतंय. आता पोस्ट मार्टम साठी पोलीस येतील… मी तिकडे बघतो.”

“हो डॉक्टर…” आरती नर्स गेली. आज्जी तिला पाठमोरी बघत होत्या. समोरून किरण कंपौंडर येत होता. तो आरतीकडे एकटक बघत होता. आरतीने मान खाली घातली आणि झपाझप निघून गेली.

किरणने आजींना बघितलं आणि म्हणाला, “काय आज्जी… पोचवू का?”

“काय?” आज्जी थोड्या घुश्श्यात म्हणाल्या.

“रूमवर? येतेय ना गाडी चालवायला? कि काही मदत हवीय.”

“काही नको… जमतंय माझं मला”

‘डॉक्टर म्हणाले ह्या महिन्यातली ही तिसरी केस, म्हणजे कालच्या म्हाताऱ्याच्या आधी देखील, कोणीतरी असंच गेलंय.’ आज्जी आपल्या बेडवर पडून विचार करत होत्या. ‘जरा आपण सावध राहिलं पाहिजे. प्रवीणला फोन करून बोलावून घेते. म्हणते, ने बाबा लवकर घरी. निशा असती तर तिनेच काळजी केली असती माझी. बिचारीच्या अडचणीच्या काळात मी लक्ष घातलं नाही… ह्यांची ढुंगणं धूत बसले. माझा मुलगा, माझा नातू करत बसले, हकनाक गेली माझी पोर.’ आजींच्या डोळ्यातून पाणी वाहू लागलं. त्यांची थोरली मुलगी कॅन्सर मध्ये वारली. तिच्या आठवणीने त्यांचं मन हळवं झालं.

“मिसेस निर्मला नातू कोण आहे इथे?” एक नर्स आतमध्ये येऊन म्हणाली.

“मी.” आज्जी बेडवरुन कष्टाने उठत म्हणाल्या.

“उद्या तुमच्या घरच्यांना बोलावून घ्या. रिझल्ट्स आले आहेत. तुमच्या जॉईंटचं ऑपेरेशन करावं लागणार आहे. उद्या त्यांची सही लागेल. सही झाली कि परवा दिवशी डॉक्टरांची अपॉइंटमेंट मिळेल. वेळ करू नका म्हणून सांगा.”

आज्जीनी वर सिलिंग कडे बघून हात जोडले, देवा परमेश्वरा… लवकर सोडव रे बाबा ह्यातून.

संध्याकाळ झाली तशी आज्जींना कसली तरी अनामिक भीती वाटू लागली.  त्यांनी प्रवीणला- त्यांच्या मुलाला फोन करून उद्या यायची २-३ वेळा आठवण केली होती. आता पुन्हा एकदा फोन लावत होत्या पण प्रवीणने उचलला नाही. पलीकडच्या बाईंची मदत घेऊन त्या व्हीलचेअर वर बसल्या आणि कॉरिडॉर मध्ये फेऱ्या मारायला गेल्या. अंजनाबाई आणि किरण परत कोपऱ्यात उभे राहून काहीतरी कुजबुजत होते. आजींना उगाच वाटलं कि ते दोघे त्यांच्याच बद्दल बोलतायत. त्या दुसऱ्या बाजूला वळल्या आणि पुढे पुढे जाऊ लागल्या. लहान मुलांच्या खोली जवळ जाऊन त्यांनी आत बघितलं. त्यांना पाहून मुलांनी एकच गलका केला. ‘आज्जी गोष्ट पूर्ण करा ना… yayy आज्जी आल्या…’ लहान मुलांना खूश झालेलं पाहून आज्जींच्या मनावरचं मळभ दूर झालं.

“हो हो सांगते… कुठपर्यंत आलो होतो आपण?”

“जादूगारीण…” एक मुलगा ओरडला

“जादूगारीण न्हवे रे… चेटकीण! त्या जंगलात चेटकीण होती…” चौकस तन्वीने त्याला गप्प केलं.

“हा… तर त्या जंगलात एक भयानक चेटकीण राहायची… तिला असं कुणाचंही रूप घेता येत असे आणि ती लोकांना आपल्याकडे आकर्षित करून घेत असे. आणि त्यांना संमोहित करून त्यांच्यावर मंत्र म्हणून त्यांचा आत्मा काढून घेत असे आणि त्याचं दगडात रूपांतर करत असे. आत्मा काढून घेतल्यामुळं माणूस माणूस राहतच नसे. त्याची वागणूक जनावरासारखी किंवा त्याहीपेक्षा वाईट होत असे. त्या घनदाट जंगलाच्या मधोमध तिची हवेली होती. असं म्हणतात कि ती हवेली तिने अशाच आत्म्यांच्या दगडातून बांधली होती. चेटकीण वेगळं रूप घ्यायची, एखाद्याला आपल्याकडे आकर्षित करायचा प्रयत्न करायची. तिच्यात इतकी ताकद होती कि कोणीही तिच्या त्या स्वरूपाला आकर्षित होतच असे. आणि जे लोक असे एखाद्या अमिषाला भाळतात त्यांच्यावर आपला पूर्ण अधिकार आहे असे ती समजायची.  इकडे राजाला आता हा सगळा प्रकार कळला होता पण लोक घडलेल्या प्रकारामुळं खूप घाबरले होते. आता त्या चेटकीशी लढाईला जायला कोणी तयार होत नव्हते. त्या जंगलातून येणं जाणं पूर्ण बंद झालं. हळू-हळू त्या जंगलाचं नाव पडलं, ‘चित्तरणी’चं जंगल. राजाने आपल्या राज्याच्या वेशीभोवती मोठी भिंत बांधून घेतली.

इकडे हरिचंदना भावाची वाट पाहतच होती. तिचं लग्नाचं वय वाढत चाललं होतं, शिवाय कन्यादान करायला कोणी नव्हतं, त्यामुळं ती एकटीच आपलं घरदार सांभाळत होती. तिला राजाचा, लोकांचा आणि सगळ्यात जास्त म्हणजे त्या चेटकिणीचा राग आला होता. शेवटी एक दिवस तिने स्वतःचीच निश्चय केला आणि ठरवलं की आपल्या भावाला शोधून आणायचं, जर तो नाही मिळाला तर एक तर त्या चेटकिणीला संपवून यायचं नाही तर स्वतःचा जीव द्यायचा. तिने तंत्र-विद्या शिकायला सुरुवात केली. तिथल्याच एका माणसाकडून ती गुप्ती चालवायला शिकली. एके रात्री कुणाला कळू न देता ती घरातून निघाली, तिने स्वतःबरोबर थोडं अन्न, हत्यार आणि तंत्रविद्या करून बनवलेलं एक द्रव्य घेतलं. तिने कुणालाही कळू न देता भिंतीखालून भुयार खोदून ठेवले होते. त्यातून ती बाहेर पडली.

ती जंगलात आत आत शिरली… अचानक तिला कुणाच्या तरी कण्हण्याचा आवाज आला. ती आवाजाच्या दिशेने जाऊ लागली. तिला दूर एका झाडाच्या पायथ्याशी कुणीतरी तरुण जखमी होऊन पडल्यासारखा दिसला. ती आपलं हत्यार बाहेर काढून त्याच्या दिशेने जाऊ लागली. तिला थोडं पुढे गेल्यावर तो चेहरा ओळखीचा वाटला, तो दुसरा कोणी नसून हरीशच होता. “हरीश!” ती आनंदमिश्रित आश्चर्याने ओरडली आणि त्याच्या दिशेने पळू लागली. ती त्याच्या जवळ पोहचली आणि ती त्याला हात लावणार एवढ्यात तिला काहीतरी गडबड जाणवली. ती मागे सरकली, आणि तिथूनच त्याला हाक मारली. “हरिचंदना….” अशी त्याने क्षीण आवाजात तिला हाक मारली. मग मात्र तिची खात्री पटली, कारण हरीश नेहमी तिला ‘चंदा’ म्हणून हाक मारत असे. तिने तिथे उभे राहून जोरजोरात मंत्र म्हणायला सुरुवात केली. मंत्राचा प्रभाव होऊन हरीशचे रूप घेतलेली चेटकीण तिच्या स्वतःच्या रूपात आली. तिचे पांढरे-राखाडी पिंजारलेले केस, छोट्या-मोठ्या टेंगुळांनी भरलेला चेहरा पाहून हरिचंदना किंचाळली, पण तिने स्वतःला सावरलं.
ती चेटकिणीला स्वतःच्या जवळ येऊ देत नव्हती. चेटकीण जवळ येण्याचा प्रयत्न करू लागताच ती चपळाईने दूर पळत होती. चेटकीण आता चिडली होती, तिने देखील जोरजोरात मंत्र ओरडायला सुरुवात केली, पण हरिचंदना देखील आपला मंत्र पुटपुटत राहिली. अखेर चेटकीण तिच्या चेहऱ्याजवळ येऊन तिला आपल्या पंजात पकडणार तितक्यात तिने आपल्या-जवळचं द्रव्य ‘चित्तरणी’च्या चेहऱ्यावर फेकलं. ती जोरजोरात ओरडू लागली कारण तिचा चेहरा भाजून निघत होता. मग हरिचंदनाने संधी बघून त्या द्रव्यात तिच्याजवळची गुप्ती बुडवली आणि तिच्या पोटात खुपसली. त्या नंतर मात्र चेटकीचं पूर्ण अंग जळू लागलं आणि थोड्याच वेळात ती राख होऊन खाली पडली. ”

“हॉ… ” पोरांच्या तोंडातून एकच उद्गार बाहेर पडला.

“मग हरिचंदनाने जंगलभर शोध घेतला, एके ठिकाणी तिला आपल्या भावाचं पांढरं-फटक शरीर निपचित पडलेलं दिसलं. डोळ्यातले अश्रू पुसत तिने त्याची चिता पेटवली. आणि मग एका पुरचुंडीमध्ये स्वतःच्या भावाची राख आणि दुसऱ्या कापडात चेटकिणीची राख घेऊन ती आपल्या राज्यात परतली. आपल्याच्या विजयाची गाथा तिने राजासमोर सांगितली. गावकऱ्यांनी तिचा जयजयकार केला. राजाने खूश होऊन तिला शहरात एक छोटा महाल बांधून दिला आणि स्वखर्चाने तिचं लग्न लावून दिलं…. आणि हळू हळू जंगलाचे रस्ते सगळ्यांना मोकळे झाले.”

“आई…” मागून एक राग-मिश्रित हाक आली. आज्जीनी मागे वळून पाहिलं. त्यांचा मुलगा आणि सून उभे होते. “कुठे कुठे शोधतोय आम्ही तुला…!” मुलगा रागावला होता.

“अरे काही नाही.. थोडा विरंगुळा म्हणून… पण काय झालं, तू तर उद्या येणार होतास ना?”

“हो, पण मी डॉक्टरना फोन केला, डॉक्टर उद्यादेखील available आहेत. मग आज डॉक्युमेंट वर सही झाली आणि पेमेन्ट झालं की उद्या सर्जरी होऊन जाईल.”

“हो का… बरं झालं बाबा… लवकर सोडवलंस रे परमेश्वरा…”

“आई तुमचं जेवण व्हायचं असेल ना? मी डबा आणलाय. तुम्ही खाऊन घ्या. आम्ही ते कागपत्रांचं काय ते बघून येतो. नर्स, ह्यांना कुठे जेवायला द्यायचं आहे.” सुनेनं नर्सला बोलावलं. आरती नर्स तिथे आली. “मी देते त्यांना जेवण… तुम्हाला डॉक्टर बोलावतायत.”

आरतीने आज्जींना जेवण दिलं, त्यांच्याशी गप्पा मारल्या. आज्जीनी तिला अंजनाबाई आणि किरण बद्दल सावध केलं.

“फार आगाऊ आहे हं ती बाई, मला तर वाटतं हे दवाखान्यात काही-बाही चालू आहे त्या मागे त्या दोघांचाच हात आहे.

“मलाही तशी शंका येतेय हो आज्जी” आरती म्हणाली

“तू सावध राहा बाई… तुलाच अडकवायचे नाही तर”

“आजी, कावळ्याच्या शापाने चेटकीण थोडीच मरते…”

“तुला गाय म्हणायचंय का?”

“हाहा… तुम्ही त्या पोरांना चेटकिणीच्या गोष्टी सांगता ना, ती पोरं मला सांगतात सगळं.”

“हो गं… तेवढाच विरंगुळा… पोरांनाही मजा येते. पण खरंतर गोष्ट पूर्ण झालीच नाही…”

“म्हणजे…”

“म्हणजे, त्या हरिचंदनाने सगळ्या गावकऱ्यांना वाचवलेलं तर असतं… आणि लोक आता ये-जा पण करू लागले असतात जंगलातून. पण एक दिवस राजा जंगलात शिकारीला जातो… आणि २ दिवसांनी घोड्यावरून त्याचं प्रेत परत येतं!”

“बापरे…” आरती दचकते.

“असं म्हणतात की अजूनही चित्तरणी मेली नाही… तिने फक्त वेष बदलला आणि हरिचंदना म्हणून गावात फिरू लागली.”

“पण आज्जी हि गोष्ट जरा वेगळीच आहे… मी तरी कधी ऐकली नाही कुणाकडून. तुम्हाला कुठून मिळाली?”

“माझ्या आजीकडून मी ऐकली, तिने तिच्या आज्जीकडून… अशी परंपरेने आली आहे म्हणलीस तरी चालेल..” आज्जी स्वतःशीच हसल्या, “माझ्या आज्जीची तरी ठाम समजूत होती… कि आमचे पूर्वज त्या महानंदनगरी मधेच राहायचे…”

“हाहा… चांगलंय… बरं आज्जी,  पोट भरलं ना?… उद्या ऑपेरेशन आहे. आज निवांत विश्रांती घ्या.”आरती तिथून आवरून निघून गेली.

आजी लवकरच निघायचं ह्या खुशीतच आपल्या बेडवर आडव्या झाल्या. मुलगा आणि सून जाता-जाता भेटून गेले. आपण आपल्या घरी जाऊन आता काय काय करायचं ह्याचा विचार करत त्यांना झोप लागली.

दुसरा दिवस सर्जरीच्या गडबडीत गेला. पण सर्जरी नीट पार पडली. आजी पूर्ण दिवस anesthesia इफेक्ट मधेच होत्या. पण रात्री त्यांना बरं वाटत होतं डॉक्टरनी सांगितलं होतं कि अजून ४-५ दिवसात म्हणजे आज्जी घरी जाऊ शकतात. आजी शांतपणे झोपून गेल्या.

मध्यरात्री अचानक आजींना कुणाची तरी हाक ऐकू आली. आजींनी डोळे किलकिले करून पाहिलं आणि त्यांना असं वाटलं कि निशाच भेटायला आली. “निशा… “म्हणून क्षीण आवाजात त्यांनी त्या आकृतीला हाक मारली. ती आकृती अजून जवळ आली. आजींनी पूर्ण डोळे उघडले. खिडकीतून येणाऱ्या चंद्राच्या प्रकाशात डोळे सरावायला थोडा वेळ लागला पण त्यांना तो चेहरा पूर्ण दिसला. ती निशाच होती.

“निशा… तू कशी इथे? नाही नाही… हे स्वप्न आहे… हे स्वप्न आहे…” त्यांनी स्वतःलाच समजावलं. पण तरी त्यांना आपला हात उचलून तिच्या गालाला लावला. अचानक त्यांना लक्षात आलं कि ती आरती नर्स आहे.

“आरती… तू आहेस होय.” आजी म्हणाल्या, “मला जरा पाणी दे गं… स्वप्न पडलं होतं बघ… असं वाटलं माझी निशाच आली भेटायला.”

आरती तिथे नुसतीच उभी होती. आजींनी तिच्या डोळ्यांत पाहिलं आणि आरती पूर्ण तोंड उघडून हसली. त्या चंद्राच्या प्रकाशात तिचं ते हसू अंगावर काटा आणणारं होतं. आज्जी दातखिळी बसल्यासारखी तिच्याकडे बघत राहिल्या आणि आरती गोड आवाजात म्हणाली,

“निर्मला…  कावळ्याच्या शापाने चित्तरणी मरत नाही!”

विचारे मना (Vichare Mana)

“देवाने आपल्याला मेंदू देऊन चूकच केलीय.” गजबलेल्या रस्त्यावरून चालता चालता तो स्वतःशीच विचार करत होता.

“ह्या मेंदूमुळे माणसाचं आयुष्य अवघड होऊ बसलय. बरं दिला तो दिला, पोटापुरता द्यायचा ना. कशाला हे विचार बिचार करायची भानगड ठेवायची. ह्या कुत्र्या-मांजराचं कसं सोपं आहे. भूक लागली कि मिळेल ते खायचं. इच्छा झाली की गरजा पूर्ण करून घ्यायचा. पण माणसाने मात्र विचार करायचा. तो हातगाडीवाला काय विचार करत असेल, ‘सोडून द्यावा हा धंदा. जावं दूर कुठेतरी निघून..’ असं काहीसं चाललं असेल त्याच्या डोक्यात. पण मग त्याला घरात असलेलं तान्हं बाळ आठवत असेल, बायको आठवत असेल आणि मग तो विचार बदलेल. त्याच्या उलट हा भिकारी, त्याला फक्त आजचा वडापाव मिळतोय काय ह्याची चिंता असेल. प्रत्येकाला कसली ना कसली चिंता आहेच. मुलीला घेऊन त्या साडीच्या दुकानात घुसणाऱ्या बापाला पैश्यांची चिंता. मुलीला, नवरा चांगला असेल का नाही ह्याची चिंता. कुणाला नोकरी मिळत नाही- कुणाला नोकरी मानवत नाही. सगळ्यांनी फक्त कसली तरी चिंता करत राहायचं. माणसाचा जन्मच त्यासाठी झालाय बहुतेक. आम्ही सगळ्यांनी मागच्या जन्मी नक्कीच काही पापं केली असणार म्हणून माणसाच्या जन्माला आलोय.”

रस्ता ओलांडता-ओलांडता, पॅन्टला लावलेलं ID कार्ड पडलं ते उचलायला तो वाकला. तेवढ्यात त्याच्या कानाजवळ कर्कश हॉर्न वाजला.

-“ए मुर्ख… कडेला हो ना” कार मधला माणूस ओरडला.

“काय संडासला लागलय काय तुम्हाला? एवढ्या जोरात चाललाय… हॅ हॅ हॅ…” स्वतःच्याच विनोदावर सिगरेट पिऊन पिवळे झालेले दात काढून तो हसला.

-“फालतू… मध्येच थांबलाय आणि वर मलाच बोलतोय… कशाला असली माणसं…” त्या गाडीवाल्याचं वाक्य पूर्ण ऐकू येण्याआधी तो वळून निघून गेला

“हा माणूस नक्की पुढच्या जन्मी भिकाऱ्याच्या जन्माला जाणार” पुढे गेलेल्या कारकडे बघून तो मनात म्हणाला.

“मागचा जन्म, पुढचा जन्म… बापरे माणसानं काय काय कल्पना करून ठेवल्या आहेत. ह्या जन्मात चांगलं कार्य करायचं म्हणजे पुढचा जन्म सुखात जातो म्हणे. कुणी ठरवलं चांगलं काय, वाईट काय? देवाने? देव तरी कुणी बनवला? आम्हीच की. मग आम्ही म्हणू तेच बरोबर. आज बसून त्रास होईपर्यंत दारू प्यायची हे बरोबर. पैसा पाण्यासारखा उधळायचा हे पण बरोबर. ड्रग्स करायचे, रेप करायचा, चोरी करायची. तशी पण इथे कुणाची कुणाला पडलेली असते. माझी तर कुणाला पडलीय.”

वाटेतल्या गणपतीच्या देवळासमोरून जाता जाता त्याने डोक्याला आणि छातीला हात लावून नमस्काराचा सोपस्कार केला.

“प्रत्येक जण विचार करतो आणि तो स्वतःचाच करतो. आपला फायदा कशात आहे, हे पाहिल्याशिवाय माणूस कुठलीच गोष्ट करत नाही. मग मी तरी स्वतःचा विचार केला तर कुठे चुकलं? शरीर दिलंय तर त्याच्याबरोबरच्या गरजा पण आल्याच. आणि जोपर्यंत शक्य आहे तोपर्यंतच तर करायचंय. हेच तर वय असतं म्हणतात ना, काहीतरी थ्रिल करायचं? शिवाय ह्या वस्त्या कशाला बनवल्या असत्या माणसानं? ओठांना भडक लिपस्टिक लावून, परकर ब्लॉऊज घालून बसतातच कि त्या. माझ्याकडे पैसा आहे आणि त्यांच्याकडे शरीर. दोघांचा पण फायदा!”

तो कॉर्नरला एका माडीवर जायला वळणार तेवढ्यात त्याची नजर एका बाईवर गेली. बाहेरच दूध पाजत बसली होती.

“कुणाचं असेल ते बाळ? कोणीतरी आला असेल आपली हवस शांत करायला, कसल्यातरी डिप्रेशन मधून बाहेर पडायला किंवा ब्रेकअप मधून सावरायला. किंवा नुसतंच थ्रिल म्हणून. माझ्यासारखं. त्याच्या या थ्रिलच्या नादात एका जीवाला जन्म घातला त्याने. बिचारं बाळ. त्याला बापाचं तोंडदेखील माहित नाही. काय करेल ते त्याला कळायला लागल्यावर?”

“मी तरी काय केलं होतं? माझा बाप आईला सोडून गेला तेव्हा मी तरी काय केलं होतं? चड्डीत मुतण्याशिवाय दुसरं येत तरी काय होतं मला? पण काही करावंच लागलं नाही. आईनेच केलं सगळं. चड्डी बदलली, घर बदललं, नोकऱ्या बदलल्या, स्वतःला बदललं आणि सोबत मला पण बदललं. देवाने आईला तयार करून एक बरं केलंय. सगळ्या गोष्टी सोप्या करून टाकल्या आहेत. सगळ्या अडचणी, सगळ्या दुःखावर तिच्याकडे कसं काय औषध असतं काय माहित. सोपं आहे माझं आयुष्य तसं. इतके वर्षं खपून तिने ते केलंय माझ्यासाठी.”

“तिला आत्ता दिसत असेन का मी? रात्रीचं आभाळातनं बघतात म्हणे ते. ती बघत असेल तर तिला वाईट वाटत असेल नई. रडेल पण कदाचित, माझ्या बाबतीत हळवी आहे.”

माडीवर चढून तो त्या जाड्या बाईकडे गेला. बाळाला घेऊन बसलेल्या बाईची किंमत विचारली. घृणा आल्याचं तोंड करून बाईने जास्तीचे भाव लावले. तिच्यासमोर पैसे टाकून तो आत गेला. बाळाला कडेला ठेऊन ती बाई उठली. दाराची कडी लावून बेडवर येऊन बसली. तिच्याकडे ना बघता तो त्या शांत झोपलेल्या बाळाकडे गेला. खालचा ओठ बाहेर काढून निश्चिन्त पडलेल्या त्या छोट्या पोराला पाहून का कोण जाणे, त्याला तो पिवळट पडलेला फोटो आठवला. तरुण आई, तरुण बाबा आणि मध्ये चेहराभर तीट लावलेला एक गटटू. तो स्वतःशीच हसला. तिच्याकडे वळून त्याने तिला इतकंच विचारलं,

–“ह्याला माझ्याबरोबर घेऊन जायचं असेल तर कुणाला विचारायचं?”

मुग्धा (Mugdha)

मुग्धाने डोळे उघडले, आणि बेडवर उठून बसली.  जवळच्या टेबलवर ठेवलेल्या फोनमध्ये किलकिले डोळे करून बघितलं. ६.१५ झाले होते. तिने पाण्याची बाटली उचलली आणि घटाघट अर्धी केली. तिने डोळ्यांवर हात ठेवला. तिला निखिल पाठमोरा दिसला, तिच्यापासून थोड्या अंतरावर… कुठल्याश्या  टेकडीवर चालताना… आजूबाजूला उंच झाडं… तिला असं वाटत होतं की त्या झाडांतून कोणीतरी तिला बघत आहे. तिला भीती वाटली. तिने जोरजोरात निखिलला हाका मारल्या पण निखिल तिच्याकडे लक्ष न देता पुढेच चालला होता. ती घाई-घाईत पुढे चालू लागली. तिला पळावं वाटत होतं पण तिच्या पायांत शक्तीच नव्हती. “निखिल… निखिल…” तिने अजून जोरात ओरडून हाका मारल्या.  निखिलने मागे वळून बघितलं, काहीच एक्स्प्रेशन न देता परत तोंड फिरवून तो चालू लागला. तिला रडू येऊ लागलं. ती तशीच थांबली. पलीकडच्या झुडुपात हालचाल झाली आणि एक मांजर तिच्यासमोर झेपावली. मुग्धा खूप जोरात दचकली. आत्तासुद्धा!

“It was just a dream, Mugdha!”  ती स्वतःशीच म्हणाली.  तिने हातात डोकं धरलं. तिला रडावं वाटत होतं.. असं जोरजोरात.. ओरडून ओरडून… उगाच. पण तिच्या डोळ्यात धड पाणीही साठत नव्हतं.  तिने निखिलकडे बघितलं, त्याला शांतपणे गाढ झोपलेलं बघून तिला अजूनच राग राग झाला. खसकन त्याच्या अंगावरचं पांघरूण ओढून त्याला उठवावं असं तिला वाटून गेलं. तिने मोठा श्वास घेतला आणि बेडवरुन खाली उतरली. अचानक तिला गरगरल्यासारखं झालं. हँगओव्हर उतरला नव्हता. ती किचन मध्ये गेली आणि फ्रिजवरचा औषधांचा डबा उघडला, त्यात विस्कटून तिने ऍस्पिरिन शोधली, तिला पॅक सापडलं पण गोळ्या संपल्या होत्या. प्च! तिने पॅक खाली फेकलं. फ्रिज उघडून उगाच आत डोकावून बघितलं. वरच्या कप्प्यात अर्धा कापलेला लिंबू होता तो तिने घेतला. खाली पडलेलं ऍस्पिरिनचं पाकीट उचलून डस्टबिनमध्ये टाकलं. ग्लासमध्ये लिंबू पिळला आणि बाटलीतून संततधार पाणी ग्लासमध्ये ओतलं.


“नो.. नो… प्लीज.. oh.. okay!”   नको नको म्हणत असताना सुद्धा मर्लिनने मुग्धाच्या ग्लास मध्ये वाईन ओतली. “एन्जॉय…!” तिने स्वतःचा ग्लास उंचावला, मुग्धाने देखील स्वतःचा ग्लास उंचावला आणि उगाच over-friendly हसली. मर्लिन तिच्या मागून वळून Aleze  आणि Ken कडे गेली. मुग्धाने ग्लासमधे बघितलं, बापरे हे इतकं नाही संपायचं आपल्याला. तिने निखिलकडे बघितलं. हॉलमधल्या एका खिडकीजवळ उभा राहून निखिल कुठल्याश्या गोऱ्या म्हाताऱ्यासोबत हातवारे कर-करून बोलत होता. निखिलच्या टीममध्ये काम करणाऱ्या मर्लिनने काल डिनरला बोलावलं होतं. कोणाशीच ओळख नसल्यामुळं मुग्धा नुसतीच ऑकवर्ड बसली होती. शेवटी तिने ग्लास तोंडाला लावला.

“SO.. I was saying.. what’s wrong in believing in him. I believe he can make America great again!” मर्लिन आपल्या खुर्चीवर बसत म्हणाली.  

“Oh well..” आपल्या फ़्रेंच accent मध्ये आणि साखरेच्या आवाजात ‘एलिझे’ म्हणाली, “But he does all these silly talks…”

“So what… That makes him human. He doesn’t go on play pretend.”Ken मध्येच म्हणाला.

“Oh… hahah… you.. you two faced guy” ‘एलिझे’, ‘केन’ला कोपराने ढोसलत साखरेत बोलली.  

“I know right… He is human. And his wife also minds her own business. Not like Michelle. Oh.. look at me, I am so inspiring, I go on blabbering lengthy speeches… Look at my big ass..” मर्लिन हातवारे करून तोंड वेडावत म्हणाली. ह्यावर खूपच हशा पिकला. मर्लिनच्या जवळ बसलेली म्हातारी ‘कॅथरीन’ खूपच हसत होती. मुग्धाला ह्या चर्चेवर अजिबात हसू येत नव्हतं. पण तरी आपण conversationचा भाग आहोत हे दाखवण्यासाठी ती Fake स्माईल करत होती.

“No offense…”मर्लिन मुग्धाकडे बघत म्हणाली, “But someone needs to take charge right? You cannot please every-damn-body! You cannot be a kiss-ass all the time. Who is that China no no that Korean guy? That dictator… You need someone as crazy as him to oppose him.”

“Oh Marlene, Please! don’t start with that guy again… I better get off this table” असं म्हणत म्हातारी ‘कॅथरीन’ खूपच offend झाल्यासारखी उठली आणि आपला ग्लास भरायला लागली. मुग्धाला कळलंच नाही कि “No offense” म्हणताना मर्लिनने तिच्याकडे का बघितलं. तिला अजिबातच counter argue करायची इच्छा नव्हती. एकतर हि सगळी नवीन लोकं. आधीच आपल्याशी कोणी फार बोलत नाहीए. मर्लिनच्या पाणचट आणि उपरोधी बोलण्यावर तिला थोडा राग आला होता, पण व्यक्ती तितक्या प्रकृती असं म्हणून तिने दुर्लक्ष केलं.  तिच्यापासून दोन खुर्च्या लांब बसलेली एक जाडी बाई उठून एका टेबलाकडे जाताना तिला दिसली. तिथे स्टार्टर्स ठेवले होते . मुग्धाने पण इकडे तिकडे बघून आपला ग्लास टेबलवर ठेवला आणि तिच्या मागोमाग जायला उठली. आपला ड्रेस तिने हाताने जरा खाली ओढला. उगाचच हा तंग ड्रेस घातला, गप्प आपलं जीन्स घालून आले असते बरं झालं असतं. सारखं आपलं मांडीवर मांडी ठेऊन बसावं लागतंय. थोडंसं नेटकं होऊन ती जाड्या बाईच्या मागे जाऊन उभी राहिली.

“Oooh! Chicken pops!” जाडी बाई स्वतःशीच बोलत, मध्येच काही गोष्टी चाखून बघत, प्लेट भरत सुटली होती. अचानक तिला तिच्या मागे असलेली मुग्धा दिसली.  “Eh.. hey… I didn’t notice you are behind me… by the way… I am Annabelle.”

डाव्या हातातली प्लेट सांभाळत तिने उजवा हात हॅन्डशेक साठी पुढे केला. हॅन्डशेक करता करता मुग्धा त्या बाईचा चेहरा न्याहाळत होती. Wow… बराच मोठा, गोल-गोल आणि फ्रेश चेहरा आहे ह्या बाईचा. ते सोनेरी केस पण बरे शोभून दिसतायत. “Your name?” तिने विचारलं.

“Uh… इट्स मुग्धा…”

“moo-a-what?”

“मुग–धा” तिने ह्यावेळेस जास्त क्लिअर सांगितलं.

“ओह.. ओके..” ऍनाबेलला अजूनही समजलेलं दिसत नव्हतं. पण तिने विषय पुढे ढकलला. “How do you know Marlene? From work?”

“No… no… my husband knows her. I mean… works with her” मुग्धा मान हलवत म्हणाली. तिचा नवरा आणि मर्लिन एका टीम मध्ये आहेत. मग तिने आम्हालाही बोलावलंय.  म्हणजे आम्ही काहीच महिने झाले इकडे शिफ्ट झालोय ना… तर मग मी जास्त कुणाला ओळखत नाही. वगैरे वगैरे… नर्व्हस होऊन बिनकामाची माहिती तिने ऍनाबेलला दिली.

त्या दोघी परत टेबलजवळ आल्या. “So, you work with Marlene too?” खुर्चीवर बसत मुग्धाने विचारलं.

“Umm… नो…” ऍनाबेलने तोंडातला घास २-३ वेळा चावून गिळला. “I live couple of blocks down the lane”

“Oh okay…”

मग ऍनाबेलने सांगितलं की तिचं जवळच एक छोटं ‘सॅलोन’ आहे . मर्लिन आणि ती खूप वर्षांपासून एकमेकांना ओळखतात. मर्लिन तिची रेग्युलर कस्टमर आहे आणि त्यामुळे आम्ही फ्रेंड्स झालोय वगैरे वगैरे… तिने तिच्या पार्लरचं नाव आणि address मुग्धाला दिला. मुग्धासाठी ती special डिस्काउंटही देईल असं तिने सांगितलं.

“OKAY… enough about me…” असं फायनली म्हणून तिने मुग्धाला तिच्याबद्दल विचारायला सुरुवात केली.

“So, when did you get married?”

“About a year ago…”

“Was it all like they show in the movies? The dancing, the colors and all?” ह्यावर तिने बसल्या बसल्या अंग हलवून छोटासा डान्स केला.

“Yeah… some weddings are like that… ours was a little simple”

“Do you have pictures? Can you show me?”

“Yes… I have some…”

मुग्धाने आपला सॅमसंग उघडला आणि गॅलरीमधल्या ‘D-day’ नावाचा फोल्डर उघडला. त्यातले फोटोज ती स्वाईप करत ऍनाबेलला दाखवू लागली. ऍनाबेलने तिला “So, don’t you wear that red dress? And that… all that jewellery?” असं हातवारे करून विचारलं. मग मुग्धाने सांगितलं की त्यांचं लग्न ब्राह्मणी पद्धतीनं झालं, तो रेड ड्रेस म्हणजे लेहेंगा वगैरे जनरली नॉर्थ इंडियन्स घालतात.

“oh.. you look pretty in here.” तिचा नऊवारीतला मेकअप झाल्यावर पोज देऊन काढलेला फोटो बघून ऍनाबेल म्हणाली.

“हाहा.. थँक्यू!” मुग्धाला जरा छान वाटलं. ह्या ऍनाबेलमुळे तिला त्या डिनरमध्ये बसायला आता कमी ऑकवर्ड वाटत होतं. ती अजून काही आपल्या भारतीय विधींबद्दल सांगणार इतक्यात ऍनाबेल “Excuse me” म्हणून उठली. तिने मर्लिनला हाक मारून, ग्लास उंचावून अजून वाईन आहे का असं विचारलं. मर्लिन जागेवरून उठली, आणि ऍनाबेलला घेऊन एका खोलीत गेली.

मुग्धा समोरच्या चिकनचा एक तुकडा तोंडात टाकून आपलेच फोटो स्वाईप करत बसली. एक फोटो तिने थोडा झूम करून पाहिला. सासूचा चेहरा एरंडेल पिल्यागत दिसत होता. “हिला आणि काय प्रॉब्लेम झाला होता तेव्हा?” ती स्वतःशीच म्हणाली.

कशात ना कशात खोट काढायची सवयच आहे म्हणा… आमच्याकडे बाई असं, आमच्याकडे बाई तसं… अजून कुठल्या काळात राहते कुणास ठाऊक. तिच्या खांद्यावर थाप पडली. दचकून तिने फोन बंद केला आणि मागे बघितलं. निखिल होता. “हाहाहा… केवढी दचकलीस? ओके आहेस ना? ते तिकडे आमच्या कंपनीतले सिनियर आहेत त्यांच्याशी जरा गप्पा मारत होतो. तू काय घेतलंस खायला?” असं म्हणून त्याने तिच्या प्लेटमधून सुरी आणि फोर्कने एक तुकडा कापून घेतला. “Um.. हे तर गार झालंय. आणि हे काय?” तिच्या वाईनच्या भरलेल्या ग्लासकडे बघून म्हणाला, “अगं संपव  हे… झिनफंडल आहे ती.”

“काय?”

“झिनफंडल. ब्रँड आहे तो. चांगला.  मी मर्लिनच्या हातात मगाशी बाटली बघितली होती.”

“तू ह्यातलं थोडं पी ना… मी ते कॉकटेल घेते” मुग्धाने खालचा ओठ बाहेर काढला.

“ठीके ठीके… तू म्हणतेस म्हणून… पण कोणी बघायच्या आत प्यायला हवं, नाहीतर सगळे मला हावरट म्हणतील.”

“कोणी नाहीए बघत घे तू…”

निखिलने रेड वाईन चा ग्लास तोंडाला लावला.


ग्लासमधलं लिंबूपाणी तिने घशाखाली उतरवलं. त्या आंबट पाण्यामुळे तिला अजूनच मळमळू लागलं. एकदम उबळ आली तशी ती बाथरूमकडे धावली. लिंबूपाण्याबरोबर कालचं न पचलेलं चिकन, Bell paper चे तुकडे, arrabbiata sauce असं सगळंच पडलं. खूपवेळा तोंड धुतल्यानंतर तिला जरा बरं वाटलं. अजून जरा जळजळ होती पण हलकं वाटत होतं – पोट आणि डोकंही.

नॅपकिनला तोंड आणि हात पुसत ती बाहेर आली. एवढ्या आवाजातही निखिलला घोरताना बघून तिला तो नॅपकिन त्याच्या तोंडावर भिरकावा वाटला. “बावळट कुठला” स्वतःशीच पुटपुटत ती किचनमध्ये गेली आणि साखरेच्या डब्यातून दोन चमचे साखर तोंडात टाकून घोळवत ती हॉलमध्ये गेली. खांद्यावरचा नॅपकिन सोफ्यावर फेकून तिने गॅलरीचे पडदे उघडले. छान तांबूस उजेड काचेच्या दारातून आत पसरला. तिने गॅलरीचं दार सरकवलं आणि कडकडीत थंडीचा झोत खोलीत शिरला. तिने झर्र्कन दार बंद केलं, आत जाऊन अंगावर Shrug चढवला आणि पुन्हा बाहेर गॅलरीत गेली. दूरवरच्या एका बिल्डिंगच्या मागून सूर्य डोकावत होता. खालच्या निवांत रस्त्यावरून थोड्याफार गाड्या इकडून तिकडे करत होत्या. रस्त्याच्या पलीकडचं एकटं झाड हवेबरोबर सळसळत होतं. मुग्धाचं गोल, गोरं नाक थंडीने गारठत होतं. तिच्या मोकळ्या, सरळसोट केसांना वारा उडवत सहजपणे निघून जात होता. पण काय माहित, आज तिला नव्हतं छान वाटत. बाहेरचा view डोळ्यांत साठवत , मोठा श्वास घेत तिने डोळे मिटले.

अचानक तिला आठवलं, ती स्वप्नात परीक्षेला जाण्यासाठी पेन शोधात होती आणि आई नुसतीच तिच्याकडे बघत थांबली होती नव्हती. निखिलही तिथे सोफ्यावर बसून हसत होता. तिला परीक्षेला उशीर होत होता, एकतर geographyचा पेपर होता तिने शेवटचे ५ चॅप्टर्स सोडले होते. त्यातलाच आलं म्हणजे सगळं? तिने पेनशिवायच बॅग उचलली आणि गाडीवर बसून निघाली. ती रस्ता क्रॉस करणार इतक्यात समोरून भरधाव वेगात एक कार गेली.

“पें, पें….” करत आतासुद्धा खालच्या रस्त्यावरून एक टवाळ पोरांची गाडी सुसाट गेली. त्या आवाजाने तिच्या छातीत जोरजोरात धडधडू लागलं. पण मगाशी तर स्वप्नात आपण निखिलच्या मागे कुठल्याश्या टेकडीवर धावत होतो… दोन स्वप्नं मिक्स झाली वाटतं. “जाऊ दे…” तिने फार डोक्याला ताण नाही दिला. पोटातले कावळे जागे झाल्यासारखं वाटल्यामुळं ती आत आली. एकदम कडकडीत थंडीतून ऊबदार हॉलमध्ये येऊन तिला बरं वाटलं. तिने रिमोटने अजून जरा ‘heat’ वाढवली.  किचनमध्ये जाऊन पुन्हा एकदा फ्रिज उघडून तिने आत काही खायला मिळतंय का हे बघितलं. एक apple मागच्या बाजूला पडीक होतं ते तिने उचललं, तोंडाजवळ नेऊन परत ठेवलं.


“How’s that Chicken working out for you?” मुग्धाने चिकनचा तुकडा तोंडाजवळ नेऊन परत ठेवला, तितक्यात तिथे  मर्लिनचा पार्टनर – ‘अॅलेक्स’ आला.

“Good good…”

“I cooked it you know?”

“Oh really… इट्स नाईस… हेहे…” मुग्धाला पटकन काय बोलावं कळलं नाही.

“So, you are from India?”

“Yes yes…”

“I heard it’s a nice country…  actually Marlene’s brother-in-law had visited there”

“Oh okay… So you are from here itself?” मुग्धाने उगाच आपलं काहीतरी विचारलं.  

“Yeah… well not exactly from here, there is a small town nearby… But I live here now… I kind of look German, ‘cause my father was German. But I never saw him. He left just after I born” त्याने आपल्या हातातली बॉटल उंचावून खांदे उडवले. अचानक मिळालेल्या ह्या पर्सनल इन्फॉरमेशनचं  काय करावं हे न कळल्यामुळे मुग्धा पुन्हा एकदा नुसतंच हसली.

“So you work here now?”

“No no… I don’t… But I used to work before… I and Nikhil  were in the same company…” मुग्धा अॅलेक्सशी स्मॉल टॉक करायचा प्रयत्न करत होती. पण तिची नजर सतत किचनजवळ मांडलेल्या टेबलाजवळ उभ्या असलेल्या निखिलकडे जात होती. (कारण निखिल तिकडून सतत “काय?”, “ये ना”, “पटकन ये”, “हे मस्त आहे” असे विविध हातवारे करून तिला इशारे करत होता). शेवटी ती अॅलेक्स ला “Excuse me” म्हणून निखिलपाशी गेली.

“काय होतंय तुला?” तिने जरा वैतागूनच विचारलं.

“अगं… हे prawns खूप भारी झालेयत. गरम आहेत तोपर्यंत खाऊन घे. आपण मर्लिनला रेसिपी पण विचारून घेऊया हां?” निखिल एक तुकडा मिटकावत म्हणाला.

“अरे पण मी बोलत होते ना त्या अॅलेक्सशी…”

“अगं त्याच्याशी ओळख वाढवून काय करायचंय?”

“म्हणजे??” मुग्धाला थोडासा राग आला.

“अगं तुला सांगितलेलं ना… तो electrician आहे. असल्या gathering चा फायदा करून घ्यायचाच असेल तर त्या तसल्या म्हाताऱ्यांशी बोलायचं. त्यांच्या ओळखी असतात बऱ्याच. आपल्याला कधी काही opportunity मिळेल सांगता येत नाही.”

“बरोबर आहे… तेच करायला आलोय नाही का आपण. जॉब मिळवायला. अजून hike, अजून चांगली position… तेवढंच महत्वाचं आहे. चार लोकांशी गप्पा मारून फ्रेंड्स नाही बनवायचे. कशाला येते मी असल्या ठिकाणी कुणास ठाऊक.” हे सगळं मुग्धाने मनात म्हणलं. तिने निखिलला फक्त ‘तू अवघड आहेस!’ असा look दिला आणि तिथून परत जाऊन त्या मोठ्या डायनिंग टेबलवर जाऊन बसली.  निखिल पण तिच्या मागे-मागेच आला. तिच्या जवळची खुर्ची ओढून तो बसला आणि तिच्या कानाजवळ हळूच “सॉरी” म्हणून त्याने मान तिरकी केली.मुग्धा प्लेटमधला राईस चमच्याने हलवत “असू दे सोड.” असं तोंडातल्या तोंडात पुटपुटली. निखिलने उगाच तिचा गालगुच्चा घेतला आणि समोरच्या ताटातला prawn तोंडात भरायला घेतला. एक मुलगा निखिलच्या पलीकडे येऊन बसला. त्या दोघांनी “आता उद्याचा काय प्लॅन?” ह्यावरून ऑफिसच्या कामाच्या गप्पा मारायला सुरुवात केली. त्या एका प्रोजेक्ट मध्ये कसं कस्टमरचं approval पेंडिंग आहे, पण एकदा मिळालं की नंतर कशी फाटणार आहे असा काहीतरी विषय चालू होता.

“Guys… guys…” मर्लिन आपल्या भरड्या आवाजात उंच आवाजात म्हणाली,”I hear some gutter talk from this direction. Please, Puh-lease! No work on this table. Who’s that… Neekhel… I see you.”

“सॉरी, सॉरी…” निखिल हात वर करून म्हणाला.

“Tell us about your lovely wife, how did you guys meet? Who proposed whom?”

“Oh… okay…”निखिलने खांदे उडवून बोलायला सुरुवात केली, “Well, we were in the same organization. She joined our team 2 years after me…” मुग्धाला त्याने जेव्हा पहिल्यांदा पाहिलं होतं तेव्हा त्याला ती फारच अभ्यासू वाटली होती. एकदम sincere, सगळं काम सांगेल तसं करणारी, मीटिंग मध्ये नोट्स लिहून घेणारी… मग एकदा एका टीम outing ला गेल्यावर तिचे खरे रंग त्याला दिसले. त्या ट्रिपमध्ये तिने जो काही कल्ला केला की तेव्हाच तो तिच्या प्रेमात पडला. पण मग दोन वर्षं वेगवेगळ्या प्रकारे तिला पटवण्याचा प्रयत्न करून फायनली त्याने तिला प्रपोज केलं. आणि त्यानंतर सुद्धा तिने ६ महिन्यांनी  ‘हो’ म्हणलं.

“So, you got married, let me see… umm… 3 years ago? I thought, your wedding was like a year ago…” मर्लिन बिनकामाचे तपशील आठवत म्हणाली.

“Yes… we got married about a year ago”

“Oh… so you kept him waiting 3 years after he asked you to marry him? मर्लिनने मुग्धाला डोळे मोठे मोठे करत विचारलं. “ Wow… that was risky. Here, we get married in a month or so after proposal. You never know they might change their mind…” तिने उगाच अॅलेक्स कडे बघून डोळा मारला.

“Oh that ways…” निखिलला ‘अमेरिकन प्रपोजल’ चा संदर्भ तेव्हा लागला, “ नो.. नो… that was the first time she said ‘I love you too’… After that we dated for 2 years and then got married. “

“Ohkay… anyways.. good story… good story… and many congratulations!” मर्लिनने ग्लास उंचावला. बाकीच्यांनी पण “yeah… congrats, congrats!” असा आवाज केला.

“Oh Marlene… can I use your washroom? I need to pee.” ‘एलिझे’ने गोड आवाजात विचारलं.   

“Yeah… go straight and left.” मर्लिनने directions सांगितले.

“Baby… I’ll come in a minute” असं म्हणून ती निघाली, तितक्यात Ken ने तिचा हात धरला आणि खुर्चीवर मागे रेलून ओठांचा चंबू केला. “Awww…” म्हणत ‘एलिझे’ ने त्याला kiss केला आणि ती वॉशरूमकडे गेली. मुग्धा आणि निखिलने पटकन एकमेकांकडे बघितलं. निखिलने नजरेतूनच हसत हसत ‘काही रिऍक्शन देऊ नको’ असं सांगितलं. मुग्धा खाली बघून गालात हसली. तिला जाणवलं की तिला पण शू ला जायला हवं, एलीझेच्या मागोमाग गेली तर वॉशरूम कुठेय हे पण कळेल, म्हणून ती उठली. “मी पण जाऊन आले” निखिलने तिच्याकडे पाहिलं आणि उगाच एक डोळा मिचकावला. मुग्धाने हळूच ठेंगा दाखवला आणि एलीझेच्या मागे निघाली.

निखिलला हे असं चारचौघात kissing वगैरे अजून काही जमलं नव्हतं. तिला आवडलं असतं, त्याने अशी सगळ्यांसमोर पप्पी घेतली असती तर… कदाचित ऑकवर्डदेखील झाली असती, काय माहित! पब्लिक डिस्प्ले पर्यंत पोहचायला निखिलला अजून वेळच लागेल म्हणा, पहिल्या kissच्या वेळेसच कसं ततपप झालं होतं त्याचं. 
निखिलने तिला “तुझ्यावर प्रेम करतो” हे सांगितल्यानंतर, जवळ जवळ ६ महिन्यांनी ‘तिने’ त्याला डिनर डेट वर बोलावलं होतं. थंडी होती तरी तो ‘वाईन’ कलरचा  वन-पीस घालून गेली होती. पूर्ण 3 कोर्स डिनर होईपर्यंत नुसत्याच इकडच्या तिकडच्या गप्पा केल्या होत्या. मग बाहेर पडल्यावर, “मला पण तू आवडतोस” असं तिने सांगितलं तेव्हा निखिल तिच्यापेक्षा जास्त लाजला होता. “खरंच? खरंच?” असं तीनदा विचारून त्याने खात्री करून घेतली होती. तिच्याकडून “I love you too” म्हणून घेतल्याशिवाय त्याला चैन पडलं नव्हतं. मग बाईकवर मागे बसवून उगाच थंड हवेतून फिरवलं. “वर येशील?” म्हणून स्वतःच्या फ्लॅटखाली गाडी थांबवली. अस्ताव्यस्त पडलेल्या खोलीत घेऊन गेला आणि खोलीतला फक्त टेबल लॅम्प लावला. (डिम लाईट मध्ये रोमँटिक वगैरे वाटतं ना) आणि विचारलं, “Can I  kiss you? खूप दिवसांपासून रोखलंय मी स्वतःला… I’m sorry, म्हणजे मला तसं नाहीए म्हणायचं… म्हणजे असं पर्व्हर्ट सारखं नाही हं… I mean… तुला बघून असं जवळ घ्यावं वाटतं… आणि…” तिने त्याच्या तोंडावर हात ठेवला आणि डोळे मिटले.

खळ्ळ्ळ…! टॉयलेट वरून उठून ती जुन्या आठवणीतून बाहेर आली. आरशात स्वतःचा चेहरा बघत तिने बेसिनचा नळ सोडला.   


खळाखळा करून चहाचं भांडं तिने धुवून घेतलं आणि अर्धा कप पाणी, अर्धाकप दूध, १ चमचा चहापूड आणि एक चमचा साखर भांड्यात टाकून ते गॅस वर ठेवलं.  फ्रिजमधून ब्रेड आणि बटर काढलं आणि टोस्टरमध्ये ब्रेडचे २ slices टाकले. चहात आलं खिसून उकळणाऱ्या चहाकडं ती बघत थांबली. हां… निखिल एका फॅन्सी रेस्टॉरंट मध्ये जाताना तिला दिसला होता. आता टेकडीवर कुठलं  फॅन्सी रेस्टॉरंट? स्वप्न आहे ना ते… मंद! त्यापुढे काय झालं होतं पण… आपल्याला इतका राग येण्यासारखं? मुग्धा डोळे मिटून डोक्यावर अंगठा टेकवून आठवत होती… ओह.. ओह… एका पाठमोऱ्या मुलीच्या टेबलवर जाऊन बसला तो… कोण होती bitch! ughh….!!

‘टिंग!’ ब्रेड टोस्ट होऊन बाहेर आला. मुग्धाने डोळे उघडले, तिला आता पुन्हा चिडचिड होऊ लागली. तिने चहा गाळला, ब्रेडला फसाफसा बटर फासलं आणि TV समोर जाऊन बसली. TV वर music चॅनेल लावून आवाज नको तितका वाढवला. एक टोस्ट चहात बुडूवून खाऊन संपवल्यावर तिला थोडंसं बरं वाटलं. मग तिने दुसरा टोस्ट जरा आरामात TV मधल्या गाण्याकडे बघत संपवला. उरलेला थोडा चहा पिऊन ती उठली. तिने बेडरूम मध्ये बघितलं,बाहेर TV ठणाणा करत होता तरी आपला नवरा मेल्यासारखा पडला आहे हे बघून ती बेडजवळ गेली आणि धपकन बसली. शेवटी न राहवून तिने त्याच्या अंगावरचं पांघरूण ओढलं आणि त्रासून विचारलं, “उठणार आहेस का आजच्या दिवशी??”

“Umm… नको ना… तू पण ये इकडे माझ्या जवळ…” निखिलने डोळे किलकिले करून पाहिलं आणि तिला जवळ ओढलं.

“मला नाहीए आळश्यासारखं पडून राहायचं दिवसभर. आणि आता थोड्या वेळात आईसाहेबांचा व्हिडिओ कॉल येईलच. मी नाही रिसिव्ह करणार, आधीच सांगतेय.” तिने आपला हात त्याच्या हातातून काढून घेतला.

“बरं बाबा… उठतो उठतो… पण मग आधी मला ‘पा’ दे…”

“लाडात यायची काही एक गरज नाहीए. उठ आणि तोंड धुवून घे. आणि चहा हवा असला तर स्वतः करून घे.”

“अरे बापरे… काय झालंय सकाळी सकाळी? असा एकदम कडकलक्ष्मी अवतार का बरं?”

“मला नाही माहीत…” मुग्धा बाहेर TVच्या खोलीत निघून गेली, TVचा आवाज स्वतःलाच नकोसा होऊन तिने TV बंद केला. मोबाईलवर फेसबुक उघडलं.

>>तुलिका चंदवाणी’ is feeling crazy विथ ‘हर्षल मुलचंदानी’ हं… हे दोघं एक सारखं काही ना काही करत असतात. आणि सगळं आपलं फेसबुकवर टाकलंच पाहिजे.  
>>हे Life is beautiful पेज unlikeच करायला हवं. काहीही फालतू quotes टाकत असतात.
>>’कुणाल दिवेकर’ added new album “In the lap of Himalayas”
Wow! हा लदाखला जाऊन आला. किती जायचं होतं मला, पण तिकडे असताना कधी शक्य नाही झालं. किती फिरतो हा. वाह! कसला मस्त फोटो आलाय हा. तिने ‘Wow’वाला इमोटीकॉन प्रेस केला. अजूनच चांगला दिसायला लागलाय हा. ती त्याच्या प्रोफाइल वर गेली, त्याचे कुठले कुठले ट्रिपचे फोटो स्क्रोल करू लागली.
आपण जरा मूर्खपणाच केला, उगाच गरज नसताना त्याला सांगितलं, I had a crush on you in school.  ह्या माकडाने पण  “Same here” च्या पलीकडे काही केलं नाही. बरंच झालं म्हणा.. नाहीतर ह्याच्या मागं आपलं बॅगा उचलून इकडच्या पर्वतावर जा नाहीतर तिकडच्या समुद्रावर जा… पण आपण उगाच पोपट करवून घेतला त्यावेळेस. काहीतरी फालतू कल्पना होत्या ना त्यावेळेस आपल्या. एखादी गोष्ट छान वाटली तर लगेच एक्सप्रेस करायचं वगैरे… असो. पण आता आहे हे असं आहे. आता करा लिव्ह-लव्ह-लाफ!

“गोदू…” निखिल हॉलमध्ये आला. मुग्धाने पटकन फोन बंद केला. निखिल सोफ्यावरजवळ आला आणि त्याने तिच्या गळ्यात हात टाकले. “भूक लागलीय. खायला काय करूया?” मुग्धा वाट बघतच होती कि तो म्हणेल “खायला काय बनवणार!” आणि मग ती त्याच्यावर तापली असती. पण त्याने “करूया” असा डिप्लोमॅटिक शब्द टाकला.

“तुला काय खायचंय ते तूच ठरव…” तरीही तिने आपला गड राखून ठेवला.

“मी ना मस्त पॅनकेक्स बनवतो.”

“ओके.” म्हणून ती पुन्हा फोनकडे वळली.

“मुगु… ते ऑल-पर्पज फ्लॉअर म्हणजे काय गं? आणि मला बेकिंग सोडा… नाही, नाही… बेकिंग पावडर पाहिजे.” ५ मिनटं झाली नाहीत तोवर किचनमधून प्रश्न आले. मुग्धा डोकं हलवत उठली.

“सरक… करते मी.”

“नाही नाही. मी करतो. मला येतंय. मला फक्त हे सगळे इन्ग्रेडिएंट्स दे.” निखिलने मोबाईलवरची एक लिस्ट दाखवली.  मुग्धाने सगळं सामान एकेक करून काढून दिलं आणि तिथेच हाताची घडी घालून उभी राहिली.

हे इतकं घालू? हे इतकंच?  जरा जास्त घालू? असं करत करत finally पॅनकेकचं बॅटर त्याने बनवलं. आणि एक चमचाभर घेऊन तव्याला “जरा बटर लाव गं” म्हणून त्यावर सोडलं. मग नंतर दोघांना लक्षात आलं कि बर्नर पेटलाच नव्हता. मुग्धाने डोक्यावर हात मारला आणि गॅस ऑन केला. इतकं नको भाजायला – तितकं भाजल्याशिवाय चांगलं लागत नाही – साखर कमी पडलीय – त्यांनी तेवढीच सांगितलीय रेसिपीमध्ये- त्यांना बेचव आवडत असेल etc. चर्चा झाल्यानंतर खाण्यालायक ४ पॅनकेक बनले. मग ते घेऊन निखिल एकदम खुशीत प्लेट्स घेऊन टेबलवर बसला. ओट्यावरचा पसारा बघून मुग्धाने डोळे फिरवले आणि सुस्कारा सोडला.

टेबलजवळ येऊन ती बसली. गरम गरम पॅनकेक तोंडात घालून ‘हू.. हू..’ करून भाजलेलं तोंड शांत करणाऱ्या निखिलला बघून तिला थोडंसं हसू आलं. स्वतःच्या प्लेटमधला तुकडा ती तोंडात घालणार इतक्यात फोन वाजू लागला. मुग्धाने फोनमध्ये बघितलं आणि फोन निखिलच्या तोंडासमोर धरला.

“अगं उचल की…”

“मी तुला सांगितलेलं ना लवकर उठून तूच फोन करत जा Saturday/Sunday.”

“हो पण आता तिने केलाय ना तुला, उचल.”

“हे पॅनकेक्स तू केलेयस म्हणून सांगितलंस तर बघ… आधीच त्यांना वाटतं तुला उपाशी मारतेय मी…. हॅलो आई!” मुग्धाने लगेच चेहऱ्यावर हसू आणलं.

“हॅलो बेटा… किती उशीर केला फोन उचायलायला.”

“अं… फोन हॉलमध्ये होता ना. ब्रेकफास्टला बसलोय.”

“हं…  आज काय सुट्टीचं special?”

“पॅनकेक्स केलेयत.”

“तसलं कशाला करायचं… तिकडे कोथिंबीर वगैरे मिळते ना? येतात का तुला वड्या करायला… ती इथे सोसायटीत आहे ना जगदाळे… तिची सून बरंच काही काही करत असते. सकाळीच दिल्या थोड्या चव बघायला. ‘निऊ’ची आठवण झाली. फार आवडतं त्याला असलं चटपटीत…”

“नाई… ह ह… तोच म्हणाला करूया… थांबा हं त्याला बोलायचंय…” मुग्धाने निखिलकडे फोन देऊन टाकला आणि दात ओठ खाऊन त्याच्याकडे बघितलं. ती आपली प्लेट घेऊन उठली आणि सोफ्यावर जाऊन बसली. सारखं आपलं तेच तेच, ह्यांच्या “निऊची” तब्येत कशी हादरलीय, कमरेच्या दुखण्यामुळं आता कशी कामं होत नाहीत, मागच्या आठवड्यात काय special खायला केलं आणि हे सगळं झालं की कुणाच्या तरी नातू/नातीला बघून येणारा उमाळा, मग सगळं कसं योग्य वयात व्हायला पाहिजे. इथे inputचा पत्ता नाही, ह्यांना result पाहिजे झालाय! मागच्या वेळेस कधी केला होता? ते app च घेते, तिथे टाकत जाईन डेट्स. मुग्धा ते पॅनकेकचे मोठे तुकडे तोंडात गपागप कोंबत होती. माझी कधी काळजी करावीशी नाही वाटत का ह्यांना. त्याची कसली तब्येत हादरलीय? माझ्या आईला मारे दरवेळेस जावयाशी गप्पा मारायच्या असतात. ती पण मलाच नवीन रेसिप्या सांगते. तेवढंच आहे त्यांच्या आयुष्यात. माझं पण तेच होणारेय बहुतेक. Ack! घास लागला. ती पाणी प्यायला टेबलजवळ गेली.

“हो आई… आहे प्लॅन सगळा. आधी इकडे घर घेऊयात एक मग तुम्हीच या इकडे राहायला” निखिल बोलत होता.

फिसक्क! तिच्या तोंडातून ठसक्याबरोबर पाणी बाहेर आलं. तिला जोरजोरात खोकताना बघून निखिलने शेवटी फोन ठेऊन दिला.

“अगं, पाणी पी ना”

“पाणी.. *खक्क* पितानाच आलाय ना *खक्क*”

“बरं वर बघ थोडावेळ”

तुझ्या आईनेच शिव्या घातल्या असतील, इतक्या जोराचा ठसका आला. हे वाक्य मुग्धाच्या अगदी ओठावर आलं होतं पण तिने पाण्याबरोबर गिळलं.


ते कोरडं चिकन गिळण्यासाठी म्हणून मुग्धा मध्ये मध्ये जरा जास्तच कॉकटेलचे घोट घेत होती. तिला थोडं ‘tipsy’ वाटू लागलं होतं. केन आणि एलिझेची फर्स्ट date स्टोरी सांगून झाली होती. एलिझेला vending machine मधून कॉफी घेताना पाहून, “Careful, that’s hot. Oh.. don’t bother, you are 10 times hotter than that coffee” ह्या केनने मारलेल्या pick-up लाईनवर सगळे गरजेपेक्षा जास्त हसले होते.  मर्लिनला सगळ्यांनी आग्रह केल्यानंतर तिने तिच्या स्टोरीला सुरुवात केली होती. 

“Well, yeah okaay… So we met in a pub…” मर्लिनच्या आवाजात दारूचा इफेक्ट जाणवत होता.  “And… I and my friend umm.. Jane.. yeah.. she was there with me… and we were like… like totally drunk. And then this guy comes out of nowhere, and he asks me if I will dance with him. I was like, umm nyo! He insisted and there were we. dancing and laughing hysterically.”

मर्लिनची ती स्टोरी ऐकता ऐकता मुग्धाला तो घराजवळचा छोटा बार आठवला, ती ‘मार्टिनी’चा एक ग्लास घेऊन एका उंच खुर्चीवर बसली होती आणि मागून आवाज आला.  

“Hi there… it’s hard to believe, a gorgeous lady is sitting here all alone. Please tell me, shall I join, or am I getting punched in the face?”

“Suit yourself. and there’s no-one to punch you” मुग्धा आपला ग्लास हलवत, भुवया उडवत म्हणाली.

“My lucky day it seems, by the way you look stunning in this red saari. And.. and.. that’s a nice blouse” पाठ केलेली वाक्यं संपल्यामुळं निखिल अडखळला.

मुग्धाला हसू आलं पण तिने character सोडलं नाही. “I know, but थँक्स. So, where are you from? India?”

“Yes. It  seems you are an Indian too. Where are you from, Maharashtra?” मग तो तिच्या कानाजवळ वाकून खुसफुसला, “मराठीत बोलू का?”

“हो.. मी महाराष्ट्रातूनच आहे.”

“oh ग्रेट…”

“Ahem! इंट्रो पुरे.” ती त्याच्या कानात खुसफुसली.

“हां… तर मी म्हणत होतो… रेड कलर रिअली सूट्स यू. एकदम आल्याच्या चहासारखी कडक दिसतेयस.”

“हाहाहा…’आल्याचा च.हा.!’…  रेड wine वगैरे पण चाललं असतं.” मुग्धा डोकं हलवून हसू लागली.

“पण आम्हाला असं कडक-कडकच आवडतं…” निखिल तिच्या एकदम जवळ येऊन आपला चेहरा तिच्याअगदी जवळ आणून म्हणाला. ती एकदम गप्प झाली आणि गालातल्या गालात हसू लागली.

“बाय द वे, मी इकडे जवळच राहतो, if you are interested in a movie night.” आता जरा निखिलचा कॉन्फिडन्स वाढला.

“कुठली मूवी आहे त्यावर डिपेन्डन्ट आहे.”

“मी एखाद्या हॉरर फिल्म चा विचार करत होतो, कारण जेव्हा तुला भीती वाटेल तेव्हा I will be there for you to hold tight”

“ahem, ahem! फ्लर्टींग जमू लागलंय चांगलंच”

“What say? You, me and Mirrors”

“चालेल, बघूया कोण लवकर घाबरतंय पिक्चर बघताना’

“पण मी पिक्चर कुठे बघणारेय. मी तर तुला बघणारेय” निखिलने तिच्या खांद्यावरून मनगटापर्यंत हलकेच हात फिरवला.तिच्या अंगावर उगाच शहारे आले.

गाडीतून घरी येईपर्यंत त्यांचा “Roleplay” चांगलाच रंगात आला होता. त्यांच्याच अपार्टमेंटचं दार उघडून तो तिला त्यांच्या छोट्याशा बाल्कनी मध्ये घेऊन गेला. त्याच जुन्या बाल्कनीमधून रस्त्यावरची तीच वर्दळ सुद्धा तिला रोमँटिक वाटत होती.  अचानक निखिल तिच्या डोळ्यात डोळे घालून म्हणाला,

“You have 3 seconds to slap me!”

मुग्धाला काही कळेना, एकदम काय झालं ह्याला, आत्ता तर किती छान बोलत होतो.

ती विचार करतेय तोवर त्याने तिला कमरेत हात घालून आवेगात जवळ ओढलं, आणि तिच्या ओठांवर ओठ टेकवले. काही क्षणांमध्ये बाजूला होऊन हाताची घडी घालून तो समोर थांबला, आणि मोजू लागला.

“1…,2…,3… ओके संपले 3 सेकंड्स तू काही मला मारलं नाहीस, it means you liked it” असं म्हणून त्याने तिला पुन्हा जवळ ओढलं.

मुग्धाने हसत त्याला विचारलं, “Smooth हं… कुठून चोरलं?”

“असंच वाचलं होतं कुठेतरी… खूप दिवस वापरायचं होतं”

“बापरे.. खूपच तयारी…”

“Shhh…” म्हणून त्याने तिचे ओठ बंद केले.


“And next morning… he was there next to me. IN MY BED! Then we got into talking… blah blah blah… and I got to know.. he is 12 years younger than me. 12 years! I was like, get the hell out of my house!” मर्लिनचा आवाज दारूबरोबरच चढला होता. त्यामुळं काही क्षणांसाठी -लाल साडीत हरवलेली -मुग्धा, मर्लिनच्या गोष्टीत परत आली.

“In my defense, she looked younger!” अॅलेक्स खांदे उडवत म्हणाला.

“What… she looked younger to you? oh my god… hahahahaha” म्हातारी कॅथरीन खूपच हसू लागली. “Tell us something we can believe. huhuhahha” कॅथरीनच्या हसण्यामुळे सगळेच त्या गोष्टीवर हसू लागले. मुग्धाला काही फार हसू येत नव्हतं, तरी ती दात दाखवत होती.  तिने अॅलेक्सकडे बघितलं, त्याचा चेहरा थोडा पडल्यासारखा वाटला.

“I meant, she had that childlike vibe.” अॅलेक्सने उगाच सावरायचा प्रयत्न केला, पण त्यावर सुद्धा सगळ्यांनी त्याची उडवली.

“Hahaha… poor Alex, he just wanted to have fun, and now stuck for life!”

डाव्या बाजूला बसलेली ‘ऍनाबेल’ मुग्धाच्या कानाजवळ येऊन म्हणाली.

“हीही…” मुग्धाने रिस्पॉन्स दिला.

“How old are you?”ऍनाबेलने तिला विचारलं.

“Ah… 27…”

“Oh… You don’t look 27. I am 50”

“Oh… really? You don’t at all look 50. I mean you look younger.” तरी मुग्धाचं डोकं वेळेत चाललं. कधीही कुणाच्या वयावर निगेटिव्ह कमेन्ट करू नये.

“Thank you darling!” ऍनाबेलचे थँक्यू म्हणताना मिटलेले डोळे जरा pause घेऊनच उघडले. फुकट मिळतेय म्हणल्यावर तिने दारूचा ग्लास खाली ठेवलाच नव्हता. तिला चढली आहे हे कळून येत होतं. “You know, I am getting… um… getting divorced.”

“Uh… why?” मुग्धाच्या छातीत उगाच धडधडलं.

“Yeah… I am getting divorced this Tuesday. I have sent the notice. You know why? He cheated on me. I have been married to him for 25 fucking years. And he does this for me.”

“I am so sorry… “

“But, I am not. You know. I am not at all sorry. I have a young daughter. She is 17. She is in support of me… I will be fine.”

“Yes. You will be…”

“Umm.. Is, is divorce common in India?”

“Uh.. no.. I mean, not that common… I mean…”

“Ohh… I am seeing one Indian man. You know… dating… He says, he is going to get divorced soon.”

मुग्धाचं डोकं ऑलरेडी alcohol मुळं जड झालं होतं. अचानक ऍनाबेलचा असा पर्सनल प्रॉब्लेम ऐकून तिला काय बोलायचं काळात नव्हतं.

“It is embarrassing you know… to, to.. put yourself out there at this age. I am 50. fucking 50. and I have only known this man for last 25 years. I never dated anyone else. No.. nothing. And now, now I have to do this.”

“I can understand. It is hard. But, you know… It’s better to leave him if he doesn’t want you.”

“Oh no… no… he wants me back well.. But I am done with that man. He shouldn’t have gone behind my back. It’s humiliating… but I don’t care now. I am already seeing another man. He is nice. Are all Indians nice like him? He says he will be leaving his wife soon.”

“It will be okay Annabelle. Everything will be okay.” मुग्धाने जमेल त्या शब्दात तिला आधार द्यायचा प्रयत्न केला. तिच्या मनात उगाच त्या इंडियन माणसाबद्दल शंका येऊन गेली. पण नसेल तो तिचा फायदा घेत. आपल्याला काय माहित कुणाचं काय चालू आहे.त्याला पण आला असेल आपल्या बायकोचा कंटाळा. किंवा त्रास देत असेल ती त्याला.

“Thank you darling! Bless you Bless you. Come on. Let’s click a picture. No you know what. Let’s dance! Marlene darling… play some funky music please!”म्हणत जाडी ऍनाबेल खुर्चीवरून उठली.

“Oh my god, are you going to dance Anne! That’s going to be a scene worth watching. I am getting camera.” मर्लिन उठून कॅमेरा आणायला आत गेली. जाता जाता तिने music सिस्टिमचा आवाज वाढवला आणि कसलंसं upbeat गाणं लावलं. ऍनाबेल सगळ्यांच्या खुर्चीजवळ जाऊन जाऊन त्यांना नाचायला उठवत होती. मुग्धा खुर्चीवरून नर्व्हर्सपणे उठली, तिने निखिल कडे बघितलं. निखिल दुसऱ्या टेबलवर बसलेल्या त्या गोऱ्या म्हाताऱ्याकडे वळून वळून बघत होता. मुग्धाने डोळे फिरवले आणि ऍनाबेलच्याजवळ जाऊन उभी राहिली. ऍनाबेल म्हाताऱ्या कॅथरीनला उठवायचा प्रयत्न करत होती. कॅथरीन ढिम्म हलत नव्हती.

शेवटी ऍनाबेलनं नाचायला सुरुवात केली. आपलं धूड हलवत हलवत ती मध्ये मध्ये आपल्या ग्लासमधून दारु पण पीत होती. ‘पेताड’ कुठली. “The cool couple” पण जागेवरून उठले. त्यांनी आपला-आपलाच काहीतरी डान्स सुरु केला. मुग्धा उगाच जागेवरच हात आणि पाय तालात हलवायचा प्रयत्न करत होती. अॅलेक्स पण ह्या सगळ्यांना जॉईन झाला. निखिल बरोबर कामाच्या गप्पा मारणारा मुलगा पण आला. मर्लिन तिकडून कॅमेरा घेऊन आली. गळ्यात कॅमेरा अडकवून तिने ३-४ फोटो काढलेआणि तीदेखील कंबर हलवत हलवत ग्रुप मध्ये आली. निखिल सुद्धा मग जॉईन झाला. मुग्धाकडे बघून तो ‘मी काय करू आता?’ असं विचारत होता. पहिली ५ मिनिटं झाल्यावर सगळे थोडे अजून फ्री झाले. ऍनाबेल तर इतक्या जोशात नाचत होती कि असं वाटत होतं, आता पडेल कि मग पडेल. Ken आणि Alezeचा PDA सुरूच होता. निखिल मुग्धाजवळ आला. त्याने तिला हातानेच ‘free होऊन नाच’ असा इशारा केला.मुग्धा आपली संकोचून तेवढं-तेवढंच करत होती.  तिला उगाच जुनं काही काही आठवू लागलं, कॉलेजमध्ये केलेला डान्स, ऑफिसच्या ट्रिपमध्ये गाडीत मागे जाऊन केलेला कल्ला, ऑफिसमध्ये दिवाळी इव्हेंटला केलेला lyrical डान्स, बालवाडीत सगळ्यांनी ओळीत उभा राहून केलेला “चांदोबा चांदोबा भागलास का?” वर केलेला डान्स…

“OH MY GOD, OH MY GOD…”अशी एक किनऱ्या आवाजात किंकाळी आली. आणि ‘धड्ड’ मग ‘खळ्ळ’ असा आवाज झाला. ऍनाबेलचा पाय नाचता नाचता घसरला होता, तिच्या हातातलं liquid एलिझेच्या अंगावर सांडलं होतं, ऍनाबेल पार्श्वभागावर आपटली होती आणि ग्लास फुटला होता होता.

सगळ्यांचा आवाज एकदम बंद झाला. मर्लिनने गाणं बंद केलं. म्हातारी कॅथरीन खुर्चीवरून उठून ऍनाबेलला उठवायला आली, अॅलेक्स पण पुढे आला. ऍनाबेल अचानकच जोरजोरात हसू लागली. ती स्वतःच्या आपटण्यावर जोक करू पाहत होती. अॅलेक्सने तिला खुर्चीत बसवलं. मर्लिन एलिझेला घेऊन कपडे बदलायला आत घेऊन गेली. केन देखील मागोमाग गेला. निखिल आणि मुग्धा नुसतेच ऑकवर्ड उभे होते. निखिलशी गप्पा मारणारा गोरा म्हातारा उठला आणि निघू लागला. अॅलेक्स त्याला दारापर्यंत सोडायला गेला.  ऍनाबेल अजून हसतच होती, काहीतरी पुटपुटत होती. कॅथरीन तिच्या पाठीवरून “इट्स ओके” म्हणत हात फिरवत होती. अचानकच हसू थांबवून ती उठली आणि “I should go…” असं म्हणून चालू लागली. कोणीच तिला थांबवयचा प्रयत्न केला नाही. ती पार दारापाशी गेल्यावर मुग्धाला वाटलं कि तिने तिला दारापर्यंत सोडायला जायला हवं होतं. ती खुर्चीवर मटकन बसली.

“Poor Ann, she is going through a lot… She is drinking a lot lately and She doesn’t know when to stop. Her husband cheated on her.” शेवटचं वाक्य कॅथरीननं मुग्धाच्या कानात खुसफुसलं.

“But you know what… every relation has an end. The sooner you accept the better. Even Marlene has gone through the same, her husband took away their son. It’s just sad… You know, My husband died 2 years ago, and we don’t even have kids. Our relation didn’t end like them, still, here I am all alone. You see… You can’t escape that.”

मुग्धाचं डोकं जड झालं होतं आणि त्यात हि बाई अजूनच depressing काहीतरी बोलत होती. तिने निखिलला “Please जाऊया चल” म्हणून सांगितलं. निखिल “१ मिनिट, मर्लिनला सांगून आलो” म्हणून गेला.

“You know who I miss the most? My friend Carla… She was there with me in the hardest of the time. But she passed away 4 months ago.”

अरे देवा… ह्या म्हातारीच्या आयुष्यातले सगळेच का मरतायत? निखिल कुठे गेला? Uh. डोकं ठणकतंय. तिने निखिलला फोन लावला. फोन टेबलवरच वाजत होता.


‘Ting ding ding ding ting’ मैत्रेयीचा फोन होता. मुग्धाने फोन उचललाच नाही. फोन कट होऊन whatsapp वर मेसेजेस आले. ते पण तिने लगेच बघितले नाहीत, कारण मग ती फोनजवळच होती असं होईल.

तिने नुसतंच नोटिफिकेशन्स मध्ये बघितलं,

“नेक्स्ट वीकेंडला भेटायचं का?” मैत्रेयीचा मेसेज.
“नेहा, तृप्ती, जग्गू…” आणि पुढचं काय ते दिसत नव्हतं. पण मुग्धाला कळलं होतं. सगळे भेटणार असतील. कुणाच्या तरी घरी. मैत्रेयीच्याच. मला नाहीए जायचं. काय करणार तिथे जाऊन. प्रत्येकाचं काहीतरी काहीतरी सुरु होईल, especially नेहा.  मी काय बोलणार? Bore च होईल जाऊन. काय कारण सांगू आता? मुग्धाने फोन बाजूला ठेऊन दिला. तिला उगाच guilty वाटत होतं. पण नाही होत आता तिच्याच्यानं इतक्या लोकांचं ऐकत बसायला. असं का झालंय पण, इतकी का जजमेंटल आणि माणूसघाणी झालीय मी? जाऊ दे. काहीतरी सांगते कारण थोड्या वेळानं.
Notifications bar मध्ये फेसबुकचं एक नोटिफिकेशन आलं होतं.

“Your page Frizz Bee has 2 new likes and one preview.”

ह्या जुन्या पेजला कोणी लाईक केलंय आता. हे कोण रँडम? Dave Sturgeon. Fake अकाउंट वाला असेल कोणीतरी. ती आपल्या पेजवर गेली. Doodles, Art and More… तिच्या पेजचं शॉर्ट introduction. आपलीच काढलेली चित्रं ती बघत बसली. काही काही खरंच चांगली होती. तिचं ते पोस्टर कलर्स मधलं “Holding the Universe together” छान होतं. तिला पण वाटलं नव्हतं पण पूर्ण झाल्यावर त्याला एक deep अर्थ आल्यासारखं वाटत होतं. आपल्या घरात त्याचं मोठ्ठं व्हर्जन काढून लावायची तिची कधीपासूनची इच्छा अपूर्ण होती. हे घर तिला आपलं वाटत नाही, अशी तिला अचानक जाणीव झाली. Frizz Bee बंद करून ती होम-पेजवर गेली.

 स्क्रोल करत, straight face ने दुसऱ्या मित्र-मैत्रिणींचे अपडेट्स like करत होती. एक काहीतरी फालतू Tiny Tales ची पोस्ट फीड मध्ये आली.

Guy best friends.

They don’t judge you

but won’t stop teasing you.

Tag your guy-bestie.

काय crap आहे हे. बापरे आणि किती हजारो likes. हे काय निखिलला टॅग केलंय – दीपिका मिश्रा “Miss you guys… निखिल, दिनेश, सुयोग *heart, heart*”

What the fuck!! किती चाटू आहे ही. ह्याने काय कंमेंट केलीय, “miss you too and our whole team” Whaaaaattt?? हि कधीपासून झाली ह्याची bestie?? एक मिनिट… हीच होती काय ती स्वप्नातली. जिच्याशी गळ्यात पडून आणि दात दाखवत बोलत होता हा, त्या रेस्टॉरंटमध्ये. मला ignore करून. ओह.. right! हिचेच असे लांब केस आहेत. हि ह्याची bestie आहे तर मी काय करतेय इथं. कशाला आलेय माझं सगळं जग सोडून . जाते परत, काही गरज नाहीए माझी. उगाच नाहीएत मला असली स्वप्नं पडत. मला फक्त इथं कामाला आणलंय. ह्याच्या आईकडून सकाळी सकाळी अपमान ऐकायला आणलंय मला. मीच मूर्ख आहे. मीच घाई केली सगळ्या गोष्टींची. ह्याला काही एक गरज नाहीए माझी. प्रेमाची नाटकं सगळेच करतात पहिले २ वर्षं. लग्न झाल्यावर काय… हक्काची मोलकरीण असते बायको म्हणजे. काल सुद्धा त्या पार्टीमध्ये मला किती ignore करत होता.
मुग्धाच्या डोळ्यातून घळाघळा पाणी वाहत होतं.
बरोबर आहे. बाकीच्या मैत्रिणींकडून इतकं attention मिळतंय म्हणल्यावर मला attention द्यायची गरज नाहीए. आता तर स्वतःच्या आई-बाबांना पण इकडं घेऊन येणारेय म्हणे. मग तर झालंच. मी कोथिंबिरीच्या वड्या करायच्या, प्रेग्नन्ट व्हायचं, सासूची सेवा करायची, नवऱ्याचे वरून-खालून लाड पुरवायचे. आणि ह्याने लांब केसांच्या पोरींबरोबर गळ्यात गळे घालून हिंडायचं…

मुग्धा… अगं… काय विचार करतेयस असले. किती थर्डक्लास विचार करतेयस. तो खरंच असा वागतोय का. एखाद्या फोटोवर त्याला कुणी टॅग केलं म्हणून तू अशा थराला चाललीयस. IT WAS JUST A FUCKING DREAM!! किती overreact करतेयस छोट्याश्या गोष्टीवरून. What’s wrong with you? का असं छोट्या छोट्या गोष्टींना घेऊन हळवी होतेस आजकाल? आपली आई तरी उद्या नीरजच्या बायकोशी काय वेगळं वागणारेय जी तू त्याच्या आईच्या बोलण्याचा इतका बाऊ करतेस. पण का नाही? नव्या generation बरोबर त्यांनी बदलायला नको? सारखं काय तेच आपलं जेवण-खाण. अगं पण त्या तिकडून कितीही ठणठण करत असतील तरी तू करतेस का इथं इतकी मरमर. मग कशाला त्रागा करतेस दरवेळी. काही एक रडायची गरज नाहीए फालतू गोष्टींसाठी. सगळ्याच गोष्टींमध्ये आपण दुःखच शोधत बसलो तर तेच मिळणारेय.

स्वतःलाच सांत्वना देऊन तिने डोळे पुसले. जड झालेलं डोकं घेऊन ती बेडरूममध्ये गेली. नुसतीच पडून भिंतीकडं बघत राहिली. तिला अजून काही काही वेगळी स्वप्नं आठवू लागली. अधे-मध्ये ते एक असं खोलीत गुदमरल्यासारखं एक स्वप्न पडतं. आणि किळसवाणे साप, आणि त्या शाळेतल्या कुजकट बाबर-बाई. घाणच काहीतरी स्वप्नं पडतायत आजकाल. पण आज पहाटेचं स्वप्न मात्र खूपच विचित्र… I had never thought कि माझ्या subconscious मध्ये असे काही विचार चालू असतील.

“रांझन दे यार बुल्लेयाsssss  सुन ले पुकार बुल्लेयाsssss  तू ही तो यार बुल्लेयाsssss “अचानकच बाहेरच्या खोलीत रणबीर कपूर TV वर जोर-जोरात बोंबलू लागला. What the fuck…. ह्या मुर्खाला एवढी साधी जाणीव पण नाहीए की मी आत रडत बसलेय. सतत कसा काय हा स्वतःच्याच विश्वात असतो. सतत आपला तो कामाचा दिखावा. आणि स्वतःपुरती ऐक ना गाणी. कशाला दुसऱ्याचं डोकं फिरवतोय. ती तरातरा हॉलमध्ये गेली आणि सरळ जाऊन TV स्विच ऑफ केला.

“का??” लॅपटॉपमधलं डोकं वर काढून निखिलने शॉकमध्ये गेल्यासारखं विचारलं.

“डोकं दुखतंय माझं.”

“तुला भूक लागली असेल अजून, जराश्या खिचडीनं कसं पोट भरेल.”

“मग तू बनवायचं होतास पंच-पक्वान्न.”

“अगं… चिडतेयस कशासाठी? मी काही चुकीचं बोललो का?”

“नाही नाही… चुकीचं कसं! बरोबरच आहे. तू आणि तुझी आई नेहमी बरोबरच असता.”

“आता आईचा काय संबंध. तिला कशाला मध्ये आणतेयस?”

“जाऊ दे. तसंही बोलण्यात काय अर्थ आहे म्हणा. जे आहे ते निस्तरायचं आता.”

“कुठली गोष्ट कुठे नेतेयस तू मुग्धा? एवढं निस्तरायला वगैरे लागण्यासारखं काय झालंय काय?”

“काय होतंय!? काही नाही. तू काम कर तुझं.” मुग्धा फणकारली.

निखिलने लॅपटॉप झाकला, “ठेवलं काम. बोल काय होतंय तुला?”

“मला नाही बोलायचं.”

“ठीक आहे. तू शांत झालीस कि सांग.” निखिलने परत लॅपटॉप उघडला.

फणफणत ती बेडरूममध्ये आली आणि बेडरूमचा दरवाजा जोरात आपटून बंद केला. काहीतरी जोरात आपटून फोडावंसं वाटत होतं. तिने नुसतीच उशी जोरात बेडवरुन खाली फेकली आणि डोकं हातात धरून बसली. आता तर तिच्या डोक्यात काही विचार पण येत नव्हते. नुसतीच भणभण. तिच्या डोळ्यात पाणी पण येत नव्हतं. दिवसभर इतका काथ्याकूट करून मेंदू थकला होता.  पाचएक मिनिटांनी निखिल दार उघडून आत आला.

“बोलणार नाही माझ्याशी?”

मुग्धा नुसतीच खाली बघत बसली. निखिल तिच्यापलीकडे जाऊन बसला. तिच्या पाठीवर हात ठेवणार इतक्यात त्याला लक्षात आलं कि अशा वेळेस हात पण लावायची सोय नसते. तो थोडंसं बाजूला सरकून बसला आणि शांतपणे विचारलं, “ काय झालंय?”

“काही नाही. जा इथून”

“सॉरी मी मगाशी rudely बोललो”

“I don’t care.” मुग्धा तोंड फिरवून म्हणाली, “मला घरी जायचंय. मी पुढच्या आठवड्याचं तिकीट काढणार आहे. डोन्ट वरी, माझ्याकडे तिकिटाचे पैसे आहेत.”

“का असं बोलतेयस?”

“बोलत नाहीए, सांगतेय तुला. मी पुढच्या आठवड्यात घरी जाणार आहे. माझ्या.”

“नको असं बोलू. प्लीज. नाही छान वाटत.”

“बरोबर आहे. तुला छान नाही वाटत… तुला इकडे यायचं होतं, तुला करिअर करायचं होतं, तुला पॅनकेक्स खायचे होते, तुला घर घायचंय. सतत फक्त तूच. आणि तूच महत्वाचा आहेस ह्या रिलेशन मध्ये.”

“सॉरी.. मला तसं नव्हतं म्हणायचं. आणि असं का वाटतंय तुला?”

“हेच. कधी विचारणार आहेस तू मला?? कि मला काय वाटतंय???” तिचा आवाज थोडासा चढला. मोठा श्वास घेऊन ती म्हणाली. “मला नाहीए चांगलं वाटत इथं. आज तर खूपच जाणवतंय. सकाळी पडलेल्या किळसवाण्या स्वप्नाला घेऊन दिवसभर नुसताच डोक्याचा भुगा करून घेतेय मी. पण प्रॉब्लेम ते स्वप्न नाहीए. खरा प्रॉब्लेम हि माझी रिऍलिटी आहे. एकटी पडलीय मी.”

“काय स्वप्न पडलं होतं?”

“नाही सांगायचं मला. अजून स्वतःबद्दल low feel करून नाही घ्यायचं.”

“पण तुला असं का वाटतंय कि तू एकटी आहेस?”

“का नाही वाटणार निखिल? कालच्या पार्टीतच बघ. किती तरी वेळ तू मला एकटीला बसवून वेगळ्याच लोकांशी बोलत होतास. ती जाडी बाई Annebell, तिचा डिवोर्स होतोय. आणि हि किती कॉमन गोष्ट झालीय आजकाल पण तरी माझ्या पोटात गोळा आला होता. आणि हे share करायला तू तिथे नव्हतास. आणि मग उगाच कुठेतरी आतमध्ये एक भीती चिकटून राहिलीय. माझं पण तसंच होईल.” बोलता बोलता तिने आवंढा गिळला.

निखिलने पटकन तिला मिठीत घेतलं, तिने सुटायचा प्रयत्न केला, त्याला दूर ढकलायचा प्रयत्न केला पण त्याने मिठी सैल केली नाही.

“मला माहित आहे मला नीट बोलता येत नाही. त्यामुळं चांगले चांगले शब्द वापरून तुला मी शांत नाही करू शकत. पण मी काल तुझ्याजवळ का नव्हतो ह्याचं कारण मी तुला आत्ता दाखवतो” निखिल मिठी सोडवत म्हणाला आणि बाहेरच्या खोलीत गेला. लगेच आपला लॅपटॉप घेऊन आला.

“हे बघ!”

“काय? त्या म्हाताऱ्याचा “appreciation mail” मेल वगैरे आहे का? मला इंटरेस्ट नाहीए”

“प्लीज बघ तरी. एकदा बघ”

मुग्धाने इर्रिटेट होऊन लॅपटॉप मांडीवर घेतला. कुठल्या तरी Dave Sturgeon चा mail होता. हे नाव कुठंतरी बघितल्यासारखं का वाटतंय!?

Hey Nikhil,

I went through your wife’s work this morning. I will review it with my design team on Monday. I personally liked her work. We will call her for an interview next week. It’ll be great if you give me her details.

Thanks,

Dave St.

Sr. Designer
MercQuirk.

“हे काय आहे?” मुग्धाच्या कपाळावर आठ्या पडल्या होत्या.

“काल त्या म्हाताऱ्याबरोबर गप्पा मारत होतो ना? तो मर्लिनचा फॅमिली फ्रेंड होता. He has funded a startup. हे MerQuirk का काय ते. They are into merchandise business. T-shirts, Phone covers वगैरे. It’s a small team. And they are always looking for creative minds.” असं म्हणून त्याने तिच्याकडे हात केला. “मग मी त्याला तुझं ते Facebook चं page दाखवलं होतं. त्याने मला ह्या माणसाचा ई-मेल दिला. आणि we got you an interview!”

मुग्धाच्या डोळ्यात एकदम पाणी आलं. निखिलने तिला जवळ घेतलं. “I know” तिच्या डोक्यावर हात फिरवत तो म्हणाला. “I  know की हे तुझं काम नाहीए. हे करण्यासाठी तू इथे नाही आलीयस. आणि मला हे काही तुझ्यावर फोर्स नाहीए करायचं. पण तुझ्यातल्या आर्टिस्टला तू डांबून ठेवलंयस, त्याला बाहेर काढावंस, इतकंच मला वाटतंय.”

मुग्धाला रडू आवरत नव्हतं. पण हे त्राग्याचं, insecurityचं  किंवा स्वतःला कमी लेखण्याचं रडू नव्हतं. मोकळं होण्याचं, हलकं होण्याचं रडू होतं. थोडावेळ त्याला चिकटून रडून झाल्यावर ती हुंदके देत असताना निखिलने विचारलं, “काय स्वप्न होतं?”

“तू.. तू.. एका लांब केसाच्या, फॅन्सी कपडे घातलेल्या मुलीबरोबर..”

“हम्म?”

“एका.. रेस्टॉरंट मध्ये गळाभेट करत होतास आणि मला ignore करत होतास.”

निखिलने तिच्याकडे क्षणभर बघितलं, आणि म्हणाला.. “ohh… असे काळे, लांब आणि खाली कुरळे झालेले केस होते का तिचे?”

“हो.. तुला कसं माहित?”

“आणि आपण मागच्या वेळेस उगाच फाईन-dine च्या रेस्टॉरंटचे फोटो बघत होतो तशातलं रेस्टॉरंट होतं का?”

“What the hell… तू खरंच गेला होतास?”

“हो.. तुझ्या स्वप्नात. तुझ्याच बरोबर. हे बघ, काळे लांब केस.” त्याने तिच्या केसांना हात लावून दाखवलं. “तूच आहेस ती धोंडूबाई…” त्याने तिला एक टपली मारली. तिच्या डोळ्यात बघून म्हणाला, “तुला म्हातारी झालेलं बघायचंय मला. आपल्या नातवंडांना गोष्टी सांगताना, वस्तूंची नावं विसरताना, माझ्या नावाने खडे फोडताना. हे सगळं बघायचं आहे. मला नको सोडून जाऊ.” मुग्धा त्याच्या कुशीत शिरली.
“मी असा म्हातारा होणार, माझे केस गळणार, असं मध्ये गोल टक्कल पडणार. तुझे पण केस पांढरे होणार म्हणा. तुझे किडके दात पडलेले असणार त्यामुळं आपल्याला तुला कवळी बसवून आणावी लागणार…” मुग्धा त्याला चिकटून ऐकत होती… बघा.. आत्ता इतकं छान बोलत होता. आता अचानक टकलावर आला. माझ्या किडक्या दातांचं mention करायचं काय गरज होती. त्याच्या कुशीतून बाहेर येऊन त्याच्या चेहऱ्याकडे ती बघू लागली.
निखिलचं आपलं चालूच होतं “तुला माहितीय… कवळी बसवल्यावर जोरात हसता येत नाही. आम्ही एकदा जेवत होतो.. आणि आज्जी आजोबा आले होते, आणि मी काहीतरी जोक मारला आणि आज्जी एकदम जोरात हसली आणि तिची कवळीच निसटून बाहेर आली.”
“Oh my god… निखिल! बंद पड!” खाली पड लेली उशी उचलून तिने त्याच्या डोक्यात मारली.

पोलका डॉट्स (Polka Dots)

‘ॐ भूर्भुवः स्वः तत्सवितुर्वरेण्यं s s…’ पहाटे चारचा अलार्म वाजला तशा हातातलं लाटणं बाजूला ठेऊन अल्काताई पळत बेडरूममध्ये आल्या. पटकन मोबाईलचं बटण दाबून त्यांनी गजर बंद केला. निशिकांतरावांकडे एक नजर टाकून त्यांची झोप चाळवली तरी नाही ना ह्याची खात्री करून त्या पुन्हा स्वैपाकघराकडे वळल्या. खरंतर ३ वाजताच उठून त्यांनी तयारी सुरु केली होती. पुण्याला जायचं होतं ना आज. भाचीच्या लग्नाला. चांगल्या चार दिवस राहणार होत्या त्या. मग सगळं नीट आवरून जायचं तर वेळ लागतोच. “मनिषाताईची तर धांदल उडाली असेल नुसती. आधीच ती वेंधळी. पाहुण्या-रावळ्यांची खातिरदारी करायची म्हणजे कसच लागतो” पोळी तव्यावर टाकत त्या स्वतःशीच म्हणाल्या.

तसं कोल्हापूर- पुणे अंतर काही फार नाही म्हणा. पण अल्काताईना भूक आवारत नाही. शिवाय ते लग्नाचं घर. तिथे जाऊन कुठे म्हनायचा ताट वाढा. त्यापेक्षा आपल्याजवळ आपला डब्बा असलेला बरा. चार घास बसमध्ये खाऊन घेतले की तेवढाच पोटाला आधार. कांदा परतून त्यांनी कढईत बटाटे टाकले आणि गिझर सुरु केला. मग बटाटे परतून गॅस बंद केला आणि अंघोळीला गेल्या. जाता जाता गॅस बंद केलाय ना ह्याची खात्री केली. करपायची नाहीतर सगळी भाजी. अंघोळ करून आल्या आल्या त्यांनी देवासमोर दिवा लावला. उदबत्ती लावली. नंतर जाण्याच्या गडबडीत विसरून नको जायला. “आज देवपूजा मांडणं काही शक्य नाही” असं म्हणून त्यांनी दोन्ही गालाला एकेकदा हात लाऊन देवाची मनोमन माफी मागितली. मग गायत्री मंत्र आणि गणपती मंत्र म्हणून सगळ्या देवांना मनोभावे नमस्कार केला. सगळं सामान काल रात्रीच भरून ठेवलं होतं तरी एकदा सुटकेस उघडून हर्षिताचा तो अनारकली घेतलाय ना ह्याची खात्री त्यांनी केली.

“मम्मा… माझा तो रेड अनारकली आठवणीनं आण येताना” असं तीन वेळा बजावून सांगितलं होतं तिने. हर्षू हॉस्टेलवरून डायरेक्ट तिकडेच गेली. अक्षय पण चार दिवस आधीच गेला. पोरांना काय नुसता धिंगाणा घालायचा असतो. मनिषाताईला फार त्रास दिला नसला म्हणजे झालं. हर्षूने suggest केलेली ती black and white, पोलका डॉट्सची साडी नेसून त्या तयार झाल्या. सीमंत पूजनाला ती हिरवी बेंगाली कॉटन आणि अक्षतांच्या दिवशी हर्षूची फेवरीट मोरपंखी कांचिवरम. ती देखील ठेवलीय ना ह्याची खात्री त्यांनी केलीच.

“अगं बाई! पावणे सहा वाजले की…” घाईघाईत त्या बेडरूममध्ये गेल्या.

“अहो… पावणे सहा झाले. उठताय ना. गाडी चुकली तर प्रॉब्लेम व्हायचा.” निशिकांतरावांना उठवून त्या पुन्हा किचनमध्ये गेल्या. धुतलेली भांडी Rack मध्ये लावून, ओटा पुसून घेत त्यांनी निशिकांतरावांना प्रश्न केला, “अहो, नक्की साडे-सहाच्या एशियाडचं रिझर्वेशन केलंय ना? चुकामुक नको व्हायला.”

“हं” तोंडातला ब्रशही न काढता त्यांनी उत्तर दिलं.

“हे बघा. इथे दुध ठेवलंय. आणि इथे डब्बा ठेवलाय. कपाटाच्या चाव्या ठेवल्या आहेत मुद्दाम इथेच. तुम्ही lock करताय का मी करू? थांबा मीच करते. तुमचा शर्ट-प्यांट  काढून ठेवते आणि करते lock.

“अगं करतो गं मी. आणि डबा कशाला बनवलास? ऑफिस मध्ये खातो म्हणलं होतं ना मी?”

“आणि ते गिफ्ट घेऊन या आठवणीनं”

“हं”

“आणि हो… (आवाज हळू करत) तो बॉक्स ठेवलाय मी पर्समध्ये. म्हणजे गंठण आणि लक्ष्मीहार वाला बॉक्स ओ. पण काही व्हायचं नाही ना? म्हणजे तसं नाहीच व्हायचं काही. मी काय पर्स हातातनं बाजूला ठेवणारच नाही म्हणा”

“अगं कुणाला काय माहित तुझ्या पर्समध्ये काय आहे? जास्त टेन्शन दाखवायचं नाही चेहऱ्यावर. मग काही कुणाला कळत नाही.”

निशिकांतरावांनी Activa बाहेर काढली. झोपाळू डोळ्यांनी त्यांनी सामान गाडीवर चढवलं. आणि बायकोची वाट बघत ते थांबले. तसं ते दोघेही कारनेच पुण्याला जाणार होते. पण आज अर्जंट काम होतं. म्हणून त्यांना सुट्टी नाही मिळाली. सगळं एकदा चेक करून झाल्यावर अल्काताईनी दाराला कडी लावली. पण अचानक काहीतरी आठवून “थांबा हं आले म्हणत त्या पुन्हा आत गेल्या आणि सिलिंडर बंद केलंय का हे पाहून बाहेर आल्या. कुलूप लावून खांद्यावरची पर्स सांभाळत त्या गाडीवर बसल्या.

बस स्टेशनवर गेल्यावर बस लागलेली नाही हे पाहून त्यांना हायसं वाटलं. “५ मिनिटं गाडीची वाट बघायला लागलेली बरी” असं धोरण ठेवल्यामुळे १५-२० मिनिटं त्यांना ताटकळावं लागलं. शेवटी एकदाची गाडी आली. ड्रायव्हर साईड ला पुढून तिसऱ्या सीटवर अल्काताई स्थानस्थ झाल्या. “स्वारगेट आल्यावर त्यांना सांगायला सांगा की अहो” कंडक्टर गाडीत चढल्याबरोबर त्यांनी नवऱ्याला सूचना केली.

“शेवटचा stop आहे… बरं तरी सांगतो. झालं?”

निशिकांतरावांना ‘Bye’ म्हणायच्या आधी सगळ्या पिशव्या, ब्यागा त्यांनी चेक केल्या. मांडीवरची पर्स घट्ट पकडून त्यांनी त्यांना हात केला. “परवा दिवशी या तुम्ही. सकाळीच निघताय ना? रहा नीट हुं. काही लागलं तर फोन कराच. येते मी. निघा तुम्ही आता.” खिडकीतून तोंड बाहेर काढून त्यांनी निशिकांतरावांना निरोप दिला. बसमध्ये माणसं चढायला लागली तशी पलीकडे एक पिशवी ठेवून त्या बसल्या जणू काही ती जागा कोणासाठी तरी रिझर्वड आहे. खिडकीकडे तोंड करून बसल्या. बराच वेळ लोकं पिशवी पाहून मागे जात होते. एका माणसाने शेवटी हटकलं, “ओ मावशी, तुमची पिशवी हाय काय ही?” त्यांनी गर्रकन वळून पाहिलं.

कोळशापरिस जरा बऱ्या वर्णाचा, बरेच दिवस दाढी न केलेला, कानात छोटी बाली घातलेला तो भक्कम बांध्याचा इसम पाहून एक क्षण त्यांना भीतीच वाटली. पण लगेच स्वतःला सावरून त्या ठसक्यात म्हणाल्या, “होय. येणार आहे आमचं माणूस.” मग तो इसम मागे गेला. त्यांच्या diagonally opposite सीटवर बसला. त्याच्याकडे एक नजर टाकून त्या आता दरवाजाकडे टक लाऊन बसल्या. एक बारकेली मुलगी आत शिरलेली पाहून त्यांनी घाई-घाईत तिला बोलवून जवळ बसवून घेतलं.

“आमची नेहा… तुझ्यासारखीच आहे बघ. नाजूक. परवा लग्न आहे तिचं. म्हणूनच चाललेय पुण्याला.” अल्काताईनी संवाद साधायचा प्रयत्न केला पण कानात इअरफोन्स टाकून, दोनदा हसून मुलीने फारसा इंटरेस्ट नाही असं दर्शवलं. मग अल्काताई खिडकीबाहेर बघत बसल्या. कराड कधी येतंय ह्याची वाट बघत बसल्या. कराड आल्यावर अक्षुला सांगायचं होतं फोनवर निघालेय म्हणून. डुलकी लागू नये म्हणून उगाच काहीतरी हालचाल करत. फोन काढून बघत. पलीकडच्या पोरीशी काहीतरी बोलत त्या स्वतःला जागं ठेवायचा प्रयत्न करत होत्या. फार वारं लागतंय म्हणून त्या मुलीला खिडकीकडे बसायला जागा दिली आणि आपण तिच्याजागी बसल्या. शेवटी एक-दीड तासात कराड आल्यावर त्यांनी अक्षय ला फोन लावला. “हां अक्षु, मी निघालेय बघ. कराड मध्ये आहे आत्ता. सामान नाही तसं फार. एक सुटकेस आणि एक पिशवी. अं? काय म्हणालास? आवाज नाही येत आहे…” त्यांनी कानाचा फोन काढून बघितलं तर फोनच बंद झाला होता. चार्जिंग संपलं होतं. त्यांनी परत सुरु करायचा प्रयत्न केला पण काहीच उपयोग नव्हता. “सगळं करायच्या नादात चार्जिंगच विसरले मी. आता काय करावं?” डोक्याला हात लावत त्या स्वतःशी पुटपुटल्या. “तरी अक्षयला कळलंय म्हणा मी कराड मध्ये आहे. आलाच नाही तर रिक्षाने जाईन. उतरायच्या आधी ह्या मुलीच्या फोनवरून लावीन फारतर फोन” स्वतःची समजूत घालून त्या बसून राहिल्या.

साताऱ्याच्या अलीकडं गाडी थांबल्यावर पोळी-भाजीचे चार घास पोटात ढकलून, घोटभरच पाणी पिऊन त्या सीटवरच बसून राहिल्या. पाय मोकळे करायचे म्हणजे पर्स-बिर्स घेऊन उतरावं लागेल. त्यापेक्षा आता पोचल्यावरच उतरू. असा काहीतर विचार करत त्या दरवाज्याकडे बघत बसल्या.

“हां… हां… बोल की सायेब. व्हय. लक्षात हाय की. असं कसं सायेब. तुमच्याच कृपेनं…” मागचा दाढीवाला फोनवर बोलू लागला तशी अल्काताईची तंद्री भंग पावली. त्यांनी वळून ‘किती जोरात बोलतोय हा’ अशी एक रागीट नजर त्याच्याकडे टाकली. तो त्यांच्याकडेच बघत होता. मग अचानक त्याचा आवाज हळू झाला.

“व्हय गाडीतच हाय.” हळू आवाजात तो बोलू लागला. “होय काळं- पांढरं हाय. हां ठिपक्या-ठिपक्यावालं न्हवे? होय हाय की. तुम्ही बघितलं हुतं का?”

अल्काताई एकदम चपापल्या. अंगावर काळी-पांढरी साडी होती त्यांच्या. ठिपक्या ठिपक्याची. त्यांनी पटकन त्या माणसाकडे बघितलं. त्याने पट्कन नजर फिरवली. म्हणजे हा आपल्याकडेच बघत होता.

“होय की… बांधलय”

(अगबाई, मी कानाला बांधलंय.)

“न्हाई न्हाई. एकदम इज्ही हाय. फक्त तेची किंमत तेवढी जास्त होईल बघा”

(अरे बापरे. ह्याला माहितीय की काय आपल्याकडे दागिने आहेत. इझी आहे म्हणजे काय? हिसकावण सोपं आहे असं म्हणतोय का हा?)

अल्काताई चांगल्याच घाबरल्या. काय खऱ्यातलं राहिलं नाही आजकाल. भर गर्दीत माणसं हात साफ करतात. आता कसं करू मी? कुणाला सांगू का? पण खोटा आळ आणला म्हणून माझ्यावरच उलटला तर? त्या खिडकीकडेला सरकून बसल्या. हातातली पर्स अजूनच घट्ट पकडून. मनातल्या मनात देवाचा धावा सुरु केला. शेजारची मुलगी आली. ‘बाई वेडीये का?सारखी काय जागा बदलते’ असा कटाक्ष टाकून ती बसली. गाडी सुरु झाली.

“अहो न्हाई सायेब. काम झालंच म्हणून समजा.” असं म्हणून त्याने फोन ठेवला. अल्काताईच्या छातीत धस्स झालं. म्हणजे कुणीतरी ह्याला आपल्या मागावर पाठवलाय. हा वाटच बघत असणार आपण एकटं दिसायची. आता काय करायचं? फोन पण बंद पडलाय. गजानना, असं काय रे हे. कपाळावरचा घाम पदाराने पुशीत त्यांनी विचार केला. काही नाही. आपण नाही घाबरायचं. पर्स घट्ट धरायची आणि तो जवळ जरी आला तरी जोरजोरात ओरडायचं. बऱ्याच योजना केल्या त्यांनी. दोन सीटच्या फटीतून, डोळ्याच्या कोपर्यातून त्या माणसाकडे मधेच बघत होत्या. त्यांना वाटत होतं की तोदेखील आपल्याकडे बघतोय.

शेवटी कात्रज घाट संपत आला तसं त्यांनी सगळं सामान गोळा करून घेतलं. कात्रजला शेजारची मुलगी उतरली. त्यांना अजूनच धास्ती वाटू लागली. स्वारगेट आल्यावर गाडी थांबल्या-थांबल्याच गडबडीने सामान घेऊन त्या उतरल्या. आणि झपाझप रिक्षा मिळतेय का बघायला चालू लागल्या. थोडं अंतर चालल्यावर त्यांनी मागे वळून पाहिलं. तो दिसत नाही म्हणल्यावर त्या थोड्या शांत झाल्या. खांद्यावरची घरंगळणारी पर्स सरळ करून त्या चालू लागल्या तेवढ्यात कोणीतरी मागून येतंय अशी चाहूल त्यांना लागली. त्यांनी पुन्हा वळून पाहिलं तर तोच माणूस.

त्या बिथरल्या. त्यांच्या पायातली शक्तीच गेली. जागीच खिळल्यासारख्या त्या उभ्या राहिल्या. तो फोनवर बोलत त्यांच्याकडेच येत होता. त्यांच्या तोंडातून आवाजच निघेना. त्यांच्याजवळ येताच तो थांबला.

“ओ मावशी… तुमचा रुमाल पडला होता बघा तिथं.” उतरण्याच्या घाईत कानाला बांधलेला रुमाल कुठेतरी पडला. मळका रुमाल अल्काताईच्या हातात कोंबत तो पुढे गेला. “अगं… ऐक ते पाटील सायबास्नी कुत्र्याचं पिल्लं पाइजेल हाय. ते न्हाई का? काळं-पांढरं… ठिपक्यांच. हां तेच. जरा खाऊ-पिऊ घाल तेला दोन दिवस. मी आल्यावर पैशांचं बघतो.” असं काहीसं फोनवर बोलत तो बाहेर पडला.

 अल्काताई तो नजरेआड होईपर्यंत त्याच्या पाठमोऱ्या आकृतीकडे बघत राहिल्या.

टायर (Tyre)

वर्तमानपत्राची हेडलाईन आणि खाली बंड्याचा फोटो पाहून मी स्तब्ध झालो. डोळ्यासमोर गावातलं मैदान चमकलं. उतारावरून वेगात घरंगळत आलेली ती टायर. सपसप धूळ उडवत पुढे निघून गेली. मी अजून माझ्या टायरीला एका लाईन मध्ये आणायचा प्रयत्न करत होतो. आणि दूर चढावर पाहिलं तर कमरेवर हात ठेऊन बंड्या कौतुकाने आपल्या टायरीकडे बघत होता. टायर बरीच पुढे जाऊन पडली तसा बंड्या धपधप पाय टाकत माझ्याजवळ आला. आणि पाठीत एक गुद्दा हाणून म्हणाला, “काय लेका… अजून तुझी सरळ उभी बी राहीना व्हय? आन हिकडं सरळ करतो तिला”

बंड्या ऊर्फ संजय – माझा लंगोटीयार! बेधडक, निडर, धिप्पाड आणि दणकट. माझ्या बरोब्बर उलट. पण तरी माझा जिगरी दोस्त. स्वभाव, बुद्धिमत्ता, अंगकाठी सगळंच वेगळं असताना सुद्धा आपलं झक्कास पटायचं. मला खरंतर बंड्याचा आधार वाटायचा. मी नेहमी त्याच्यासोबतच शाळेला जायचो. पाटील वस्तीतल्या रंग्या पाटलाची मला जाम भीती वाटायची. रंग्या उगीच सगळ्यांच्या खोड्या काढायचा. एकदा माझ्या शर्टावर शाईची बाटली ओतून हसत बसला होता. तेव्हापासून तो कुठेही दिसला कि मी रस्ता बदलून जायचो. बंड्या सोबत असला कि मात्र मी “कुणाच्या बापाची भीती हाय काय?” अशा अविर्भावात चालायचो.

माझं घर रझाक मोहल्ल्यात आणि बंड्याचं निमकर आळीत. तशी आमची ‘अण्णासाहेब रावसाहेब खोपडे-पाटील प्रशाला’ माझ्या घरापासून जवळ होती पण मी लवकर आवरून बंड्याच्या घरी जायचो. बंड्या बऱ्याचदा दात घासत असायचा. मला बघून “आलो रे आलो मोश्या…” म्हणत मोरीत पळायचा. एकाच मिनटात अंघोळ करून बाहेर यायचा. बंड्याच्या आईनं चहा-चपाती तयार ठेवलेली असायची. बका-बका तोंडात कोंबत बंड्या १० ओळी शुद्धलेखन पूर्ण करायचा. अर्थात ते कधीच शुद्ध नसायचं आणि चहा, आमटी असे डाग पडून वही पण शुद्ध राहिलेली नसायची. “मोश्या मर्दा… आज बी बाई हाणत्या बग… टॉय काय सापडणा…” असं म्हणत शर्ट चड्डीत अर्धवट खोचून बंड्या माझ्याबरोबर चालू लागायचा.

दर शनिवारी न चुकता छडी खायचो. सुरुवातीला मला रडू यायचं पण बंड्यानेच शिकवलं कोडगं व्हायला. बंड्या तरी छड्या खाण्यात expert होता. नुसत्या छड्याच नाही तर कोंबडा होणे, अंगठे धरणे, ग्राउंडच्या १० चकरा मारणे, सगळं अगदी मन लावून करायचा.

तरीदेखील बंड्या मला भारी वाटायचा. मला त्याच्यासारखं व्हावसं वाटे. कशाचीच चिंता नाही, सगळ्यांना मदत करायला पुढे, आमच्या घरचं दळण तोच आणून देई, अब्बांना S. T. stand ला सायकलीवर सोडायला तोच जाई.

अम्मीच्या हातचं मटण आणि ईदची खीर त्याला प्रचंड आवडायचे. ईदच्या दिवशी सकाळी सातलाच हजर असायचा घरी. पठ्ठ्या शनिवारच्या शाळेला कधी उठला नाही लवकर. अम्मी – आपाला जमेल ती सगळी मदत करायचा. मग खीर तयार झाली की वाडगाभर पिऊन आणि किटलीभर घरी घेऊन जायचा. बंड्याची आईदेखील दिवाळीला डब्बाभर चकल्या आणि बेसनाचे लाडू पाठवायची. आमच्या अम्मीला लाडू कधी जमलेच नाहीत. अगदी माझ्या वहीवर रेसिपी लिहून आणून सुद्धा!

शाळा सुटल्या सुटल्या आम्ही दप्तरं टाकायचो ते थेट मैदानावर टायरी घेऊन पळायचो. खूप खूप टायरी फिरवायचो. माझी टायर फिरवण्यापेक्षा बंड्या आणि त्याच्या टायरीच्या मागे पळण्यातच माझा व्यायाम व्हायचा. त्याच्या हातात जादू असावी. “हे बघ, अस्स धरायचं काठीला आनी अस्सा रप्पाटा हाणायचा त्या टायरीवर… आरं… तसं न्हवं मर्दा… आरं लाव की जरा जोर… मोश्या लेका खाऊन येत जा कि जरा” तो मला लाख शिकवायचा प्रयत्न करे आणि मग शेवटी कंटाळून ” बघ आता मी कसं मारतो ते” असं म्हणून अख्खं मैदान पालथं करे.

असा हा रेड्याच्या डोक्याचा माझा मित्र, कधी प्रेमात पडेल असं वाटलं नव्हतं. पण गीता पिसे होतीच तशी सुंदर! सातवीत शाळेच्या ग्यादरिंग ला ‘कुण्या गावाचं आलं पाखरू’ वर तिने डान्स केला होता. तेव्हापासून बंड्या पागल झाला होता. मग काय? गाड्याबरोबर नळ्याची यात्रा! वर्गातला सर्वात sincere विद्यार्थी असून सुद्धा गीताच्या नोटस मागायला जायचो, ह्याला तिची एक झलक पाहायला मिळावी म्हणून. शेवटी मनाचा हिय्या करून ‘वैलेन्टाइन्स डे’ दिवशी बंड्याने तिला विचारलंच. पण तिच्या तोंडून “वंगाळ” शब्द ऐकून बंड्या पुरता सपाट झाला. मला तरातरा ओढत मारुतीच्या मंदिरात घेऊन गेला.

“जय बजरंग बली, तोड दे दुश्मन की नली… मारुतराया ह्या मोश्याच्या साक्षीनं शपथ घेतो. पुन्यांदा कुठल्या पोरीकड वळून पण बघनार न्हाई” असा शपथविधी पण झाला. मग मारुती च्या देवळातून आम्ही थेट टायरी घेऊन मैदानावर गेलो होतो. आज बंड्याची टायर अजूनच वेगात पळत होती.

जशी दहावी जवळ आली तशी माझ्या चाकाला गती मिळाली. आणि बंड्याची टायर मैदानावरच राहिली. बोर्डाचा अभ्यास करता करता माझं मैदान सुटलं आणि टायरदेखील. त्यावर्षी “मोहसीन बागवान बोर्डात पाचवा आला होता” आणि पासांच्या लिस्ट मध्ये बंड्याचं नावही नव्हतं. त्यानंतर मी शहरात आलो ते कायमचाच. स्कॉलरशीप मिळवत मिळवत मी engineering ला admission घेतली. आणि वेग-वेगळे मार्ग धुंडाळून भरकटलेल्या बंड्याने अखेर ‘झेंडा’ हाती घेतला.

ह्या सगळ्या प्रवासात बंड्या माझी कमी पूर्ण करत होता. आपाच्या लग्नात माझी परीक्षा चालू होती. आमचं घर हलवताना मला जास्त दिवस सुट्टी मिळत नव्हती. बंड्या मात्र सगळं त्याचंच समजून करत राहिला. इकडे येताना अम्मी बंड्याला धरून सर्वात जास्त रडली होती.

टेम्पोच्या मागे सामानात बसलेलो असताना डोळ्यातला पाण्याचा थेंब परत पाठवणारा बंड्या, मला आज मोठ्या मथळ्याखालच्या फोटोत दिसत होता. तोच बेदरकारपणा, तेच बेफिकीर डोळे, दाढी-मिश्या वाढलेल्या.

“रझाक मोहल्ला जाळून स्वतःला ‘सैनिक’ म्हणवून घेणाऱ्या संजय मिटकरीला तीन साथीदारांसह अटक झाली होती.” एकच प्रश्न डोक्यात घुमत होता, ‘मी तिथे असतो तर… तरीपण बंड्यानं हेच केलं असतं का?”

आणि मग राहून राहून ती धूळ उडवत येणारी टायर दिसत होती आणि कमरेवर हात ठेवलेला बंड्या!